Kısa Yoldan Emeklilik

15 YIL 3600 GÜN İLE EMEKLİLİK…

KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMA YOLLARI VE ŞARTLARI NELERDİR…?

(SSK Sigortalıları İçin) 506 Sayılı Kanuna Göre 15 Yıl – 3600 Günle Emekli Olma Şartları;

Emeklilik için geçmiş ve günümüzde herkes ileride iyi bir yaşam sürüp, mümkün olduğu kadar erken emekli olabilmek için var gücüyle çalışır, ancak emekli olabilmek için kanunlarca belirlenmiş şartlar bulunmaktadır.

Özellikle belirli yaşlara gelen ve prim gün sayısı emeklilik için yetmeyenlere yaş ve sigortalılık süresine bakılarak daha az prim günü ile emeklilik hakkı olanlar için bu konuyu ele alarak yol göstermek istedik.

Var olan kanunlarımıza göre öncelikle en kısa yoldan emeklilik için yani, SSK’ da 15 yıl ve 3600 günden emeklilik için bazı şartları yerine getirmiş olmanız gerekir.

Şimdi size bu konularla ilgili olarak bu şartları tek tek ele alacağız, bu nedenle öncelikli olarak yerine getirilmesi gereken şartlar anlatılacak, daha sonrasında okuyucularımız için tablolar hazırlanarak konuyu kendilerinin de birebir takip etmesi sağlanacaktır.

Şu an yürürlükte olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim ödeme gün sayısı ile yaşlılık aylığı bağlanması (emeklilik) konusunda herhangi bir düzenleme yer almamaktadır.

Ancak, 1999 yılında 4447 sayılı Kanunla ve Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı üzerine 2002 yılında 4759 sayılı Kanunla emeklilik şartlarında önemli değişiklikler yapıldı.

4447 sayılı Kanun ile 08.09.1981’den önce işe başlamış kadınlar ile 8.9.1976’dan önce işe başlamış olan erkekler 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün sayısını tamamlamak şartıyla kadınlar 50 ve erkekler 55 yaşında emekli olabilmektedir.

2002 yılında 4759 sayılı Kanunla emeklilik şartlarında önemli değişiklikler yapıldı ve 15 yıl – 3600 günle emekli olma şartı 25 yıl – 4500 gün olarak yeniden belirlendi.

Fakat kazanılmış hakların korunması adına bu düzenleme 506 sayılı Kanuna eklenen Geçici 81 inci maddenin (C) bendinde yer alarak hak kaybının önüne geçildi.

Erken emeklilik ile ilgili düzenleme 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun kaldırılmış olan 60 ıncı ve halen yürürlükte olan geçici 81 inci maddesinde yer almaktadır.

81 inci maddenin (C) bendinde yer alan hükümlere göre 08/09/1999 tarihinden önce işe girmiş SSK sigortalılarından;

23.5.2002 tarihinde 15 yıllık sigortalılık süresini – kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş ve 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş bulunanlara istekleri halinde yaşlılık aylığı bağlanır.

23.05.2002 tarihinde öngörülen şartları yerine getiremeyenler, bu şartları aşağıda belirtilen tarih aralıklarından hangi tarih aralığında yerine getiriyorsa o yaşlarda aylığa hak kazanacaklardır.

– 24.05.2002 ile 23.05.2005 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 52, erkek ise 56 yaşını doldurmuş olmaları,

– 24.05.2005 ile 23.05.2008 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 54, erkek ise 57 yaşını doldurmuş olmaları,

– 24.05.2008 ile 23.05.2011 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını doldurmuş olmaları,

– 24.05.2011 tarihinden sonra yerine getiren kadınlar 58, 24.05.2011 ile 23.05.2014 tarihleri arasında yerine getiren erkekler 59 yaşını doldurmuş olmaları,

– 24.05.2014 tarihinden sonra yerine getiren erkekler 60 yaşını doldurmuş olmaları, halinde yaşlılık aylığına hak kazanacaklardır.

Öncelikli olarak 3600 gün ile emeklilik hesaplaması yapılırken 23.05.2002 tarihinde 15 yıllık sigortalılık süresi, (yaş süresi) kadın 50, erkek 55 yaş ile 3600 gün prim sayısı şartlarının oluşup oluşmadığına bakılır.

Yukarıda yasal mevzuatın değişimi ve tarihsel gelişimi anlatılmış olup, okuyucularımızın basit tablolar halinde kendi durumlarını değerlendirip karşılaştırmalar yapabilmeleri için;

Aşağıda Erkek ve Kadın sigortalılar için ayırıma gidilerek ayrı yarı tablolar düzenlenmiştir.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 81 inci maddesinin (C) bendinde yer alan hükümlere göre 08/09/1999 TARİHİNDEN ÖNCE İŞE GİRMİŞ SSK sigortalılarından;

SSK (ERKEK) Sigortalıların 3600 Güne Göre Emeklilik Şartları

15 YIL — 55 YAŞ — 3600 GÜN ŞARTINI YERİNE GETİRDİĞİ TARİH SİGORTALILIK SÜRESİ YAŞ GÜN SAYISI

23.05.2002’den önce 15 55 3600

24.05.2002-23.05.2005 15 56 3600

24.05.2005-23.05.2008 15 57 3600

24.05.2008-23.05.2011 15 58 3600

24.05.2011-23.05.2014 15 59 3600

24.05.2014’den sonra 15 60 3600

SSK (KADIN) Sigortalıların 3600 Güne Göre Emeklilik Şartları

15 YIL — 50 YAŞ — 3600 GÜN ŞARTINI YERİNE GETİRDİĞİ TARİH SİGORTALILIK SÜRESİ YAŞ GÜN SAYISI

23.05.2002’den önce 15 50 3600

24.05.2002-23.05.2005 15 52 3600

24.05.2005-23.05.2008 15 54 3600

24.05.2008-23.05.2011 15 56 3600

24.05.2011’den sonra 15 58 3600

Yalnız bu kazanılmış hak sadece 08/09/1999 tarihinden önce işe girmiş SSK sigortalıları için geçerli olduğundan, 08/09/1999 tarihi veya sonrasında işe girmiş olanlar bu haktan yararlanamaz.

Ancak 08/09/1999 tarihinden sonra işe girenleri içinde aynı şekilde kademeli geçiş öngörüldüğünden, aşağıda anlatıldığı üzere azda olsa erken emeklilik şartları kanunla öngörülmüştür.

Bu durumda 08/09/1999 ile 30/4/2008 tarihleri arasında işe girmiş SSK sigortalıları için ise;

Bunun yerine Kadın ise 58 – erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması,

25 yıldan beri sigortalı bulunması,

En az 4500 gün prim ödemiş olması halinde emekli olabilir.

Gelelim 15 Yıl Sigortalılık Süresi İle 3600 Prim Gününü Dolduran, Ancak Yaş Şartını Yerine Getiremeyen Sigortalılar İşten Ayrılmak Zorunda Kaldıklarında Kıdem Tazminatı Alabilme Koşularına;

Mülga 1475 Sayılı İş Kanunun yürürlükte bulunan 14. Maddesine istinaden, istifa edilmesi halinde kıdem tazminatı alabilmesi için;

Öncelikli şart 15 yıl ve 3600 gün sigortalılığın yerine getirilmesidir,

Bir diğer önemli ve olmazsa olmaz şart ise, ilk işe giriş tarihidir.

15 yıl 3600 gün şartını yerine getiren ve kıdem tazminatı almaya hak eden çalışanların, 08.09.1999 tarihinden önce sigortalılık süresinin başlamış olması gerekmektedir.

08.09.1999 tarihinden önce işe başlayan sigortalılar, 15 yıl ve 3600 günü yani emeklilik için sigortalılık süresini ve prim gün sayısını doldurup emekli olmak için yaşı beklemeleri halinde Mülga 1475 Sayılı İş Kanunun yürürlükte bulunan 14. Maddesine istinaden, istifa edilmesi halinde kıdem tazminatı ödenmektedir.

Bir diğer anlatımla 15 yıl 3600 günle kıdem tazminatı, emeklilik için yaş dışındaki diğer şartları doldurmak anlamına gelmektedir.

Prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresini dolduran işçi yaş şartını çalışmadan bekleyebilir ve bu nedenle işinden ayrıldığında kıdem tazminatı alabilir.

Ancak bu durum bütün işçiler için 15 yıl, 3600 günle söz konusu olmayabilir, yukarıda ayrıntılı açıklandığı üzere 15 yıl 3600 gün şartı 08.09.1999 öncesinde ilk kez sigortalı olanlar için geçerlidir.

Bu kaçırılmaması gereken ve kıdem tazminatı alabilmek için önemli ve dikkat edilmesi gereken bir husustur.

Peki yukarıda anlatıldığı üzere sayıları gittikçe azalan sigortalıların dışında 08.09.1999 tarihinden sonra işe girenlerin bu hakları yok mu.?

Elbette var ancak var olan şartlar daha da zor hale getirilmiş durumda şöyle ki;

08.09.1999 ve 30.04.2008 tarihleri arasında olmak şartıyla; bu tarihler arasında işe girenlerden;

Erkeklerin 60 yaşını doldurmuş olması,

Kadınların 58 yaşını doldurmuş olması,

25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün prim ödemek şartı ile

Yaşı beklemek üzere istifa edilmesi halinde bu şartları taşıyan sigortalılarda kıdem tazminatına hak kazanılacaktır.

Yine; 01.05.2008 den sonra ilk defa işe başlayanlar ise 25 yıl sigortalılık ve 5400 prim günü koşullarını sağlamaları ve yaşı beklemek üzere işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanabileceklerdir.

Ancak dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise;

Bu şekilde işten ayrılan ve kıdem tazminatını hak eden çalışanların, yine bu şartlara istinaden ihbar tazminatını almaları gibi bir durumun söz konusu olmadığı, yani ihbar tazminatını alamayacaklarını bilmeleridir.

Emeklilik için yukarıda anlatıldığı üzere (YAŞ DIŞINDAKİ) şartları yerine getirip, kıdem tazminatını almak isteyenlerin, işten ayrılırken dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir.

Öncelikle işyerinizden ayrılmadan önce bağlı olduğunuz SGK il müdürlüğüne gidip” Kıdem tazminat alabilir” yazısı almanız gerekir.

SGK gerekli kontrolleri yaparak kişinin emeklilik için gerekli yaş dışındaki diğer şartları tamamlamış olması halinde çalışana “kıdem tazminatı alabilir” yazısı vermektedir.

İşçi, emeklilik için yaş dışındaki diğer şartları tamamlamış olması nedeniyle kıdem tazminatına hak kazanmışsa tazminatını en son çalışmış olduğu işvereninden alır.

İşverenin bu yazıyı kabul etmemesi veya kıdem tazminatı ödememesi mümkün değildir. İşverenin bu yazıya rağmen tazminat ödememesi halinde işçi mahkemeye başvurarak kıdem tazminatını talep edebilir.

Buraya kadar anlatılanlar sonunda karşımıza çıkan soru “Kıdem Tazminatı Aldıktan Sonra Tekrar Çalışabilecek miyim” sorusudur.

Sorunun cevabı çok nettir, evet tekrar çalışabilirsiniz.

Yargıtay 15 yıl 3600 günle kıdem tazminatı alan bir işçinin bu hakkını kötüye kullandığı iddiası ile açılan davada Yargıtay açıkça, bu durumdaki işçilerin yeniden çalışmaya başlamasının “hakkın kötüye kullanılması” olmadığı yönünde karar verdiğinden, 15 yıl 3600 günle kıdem tazminatı alan kişilerin yeniden çalışmaya başlamalarının önünde bir engel kalmamış oldu.

Selam ve saygılarımla…

Şener ÇAKICI

SGK Başmüfettişi

Mali İktisat Bilim Uzmanı