Enflasyon Düzeltmesine İlişkin Taslak Tebliğ

VERGİ SİRKÜLERİ

NO: 2022/5

KONU: Enflasyon Düzeltmesine İlişkin Taslak Tebliğ Hazırlandı

vuktaslak06012022

Gelir İdaresi Başkanlığınca hazırlanan enflasyon düzeltmesine ilişkin Tebliğ Taslağı kamuoyunun bilgisine sunuldu.

Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendi uyarınca, fiyat endeksindeki (Yİ-ÜFE) artışın, (1) içinde bulunulan dönem dâhil son üç hesap döneminde %100’den ve (2) içinde bulunulan hesap döneminde %10’dan fazla olması halinde malî tabloların enflasyon düzeltmesine tâbi tutulması zorunlu olup, uygulama açısından mükelleflerin herhangi bir seçimlik hakları bulunmamaktadır.

Geçici vergi dönemlerinde yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate alınmaktadır.

Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın aynı anda birlikte gerçekleşmemesi halinde ise sona ermektedir. Diğer bir ifade ile söz konusu şartlardan sadece birinin gerçekleşmemesi halinde de enflasyon düzeltmesi yapma yükümlülüğü devam etmektedir.

TUİK verileri (Yİ-ÜFE) dikkate alındığında yukarıda sayılan şartların her ikisinin de karşılandığı görülmektedir.

Bu Tebliğ Taslağı ile 2021 hesap dönemi ve düzeltme şartlarının devam etmesine bağlı olarak izleyen hesap dönemlerine (geçici vergi dönemleri dahil) ilişkin olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tabloların ve VUK’un mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına göre yapılacak düzeltme işlemlerinin usul ve esasları belirlenmektedir.

Bu sirkülerimizde söz konusu uygulamaya ilişkin özet bilgiler verilmektedir. Detaylı bilgilendirme tebliğin yayımı ile ayrıca yapılacaktır.

Enflasyon düzeltmesi nedir?

Parasal olmayan kıymetlerin, enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanması olarak tanımlanmaktadır.

Düzeltme katsayısı nedir?

Malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıyı ifade etmektedir.

Düzeltme işlemi aşağıdaki formüle göre hesaplanan düzeltme katsayıları kullanılarak yapılacaktır.

Örneğin, 2019 Nisan ayında alınmış bir kıymetin Aralık 2021 tarihi için düzeltme katsayısı şu şekilde hesaplanır:

1022,25 (2021 Aralık ÜFE)

———————————– = 2,29

 444,85 (2019 Nisan ÜFE)

Ortalama düzeltme katsayısı ise malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, bu endeks ile bir önceki dönemin sonundaki fiyat endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayıyı ifade etmektedir.

31/12/2021 tarihli bilançoya ilişkin düzeltme işlemi, Türkiye geneli için hesaplanan Yİ-ÜFE göz önünde bulundurularak saptanan ve Tebliğ ekinde (EK 1) gösterilen düzeltme katsayıları kullanılarak yapılacaktır.

Enflasyon düzeltmesinde mükelleflerce, yukarıda yer alan formüle göre bulunacak düzeltme katsayıları yerine, bu Tebliğ taslağında açıklanan toplulaştırılmış yöntemlere göre bulunan katsayılar kullanılarak düzeltme işlemi gerçekleştirilebilecektir. Toplulaştırılmış yöntemlerle düzeltmeye tabi tutulan kıymetlerin maliyet bedeline intikal ettirilen reel olmayan finansman maliyetlerinin düşülmesi ihtiyaridir.

Hangi mali tablolar düzeltme işlemine tabi tutulacak?

Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olanlar, mali tablolardan sadece bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır.

Hesap dönemi takvim yılı olanlar 31/12/2021 tarihli bilançolarını düzeltme işlemine tabi tutacaktır. Bu düzeltme başlangıç düzeltmesi olacak ve 2021 yılı vergi matrahını etkilemeyecektir.

Özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler ise kullandıkları özel hesap dönemine ait geçici vergi dönemleri itibarıyla söz konusu şartların gerçekleşip gerçekleşmediğine bakarak enflasyon düzeltmesi yapıp yapmayacaklarına karar vermeleri gerekmektedir.

Kendisine özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerde;

– 31/12/2021 tarihli bilanço, 2022 yılı içinde biten hesap dönemi sonundaki bilançoyu,

– 2021 hesap dönemi, 2022 yılı içinde biten hesap dönemini,

– 1/1/2022 tarihi, 2022 yılı içinde başlayan hesap döneminin başındaki tarihi

ifade etmektedir.

Bu nedenle kendisine özel hesap dönemi tayin edilmiş mükelleflerin, bu Tebliğle yapılan açıklamaları, anılan tarihleri göz önünde bulundurarak değerlendirmeleri gerekmektedir.

Hangi kıymetler bilançoda düzeltme işlemine tabi tutulacak?

Mali tablolarda yer alan kıymetler iki gruba ayrılmaktadır:

1. Parasal Kıymetler:Ulusal para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kalan ancak satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetler.
2. Parasal Olmayan Kıymetler:Ulusal para değerindeki değişmelere rağmen satın alma güçleri değişmeyen kıymetler.

Bu durum bilanço açısından aşağıdaki gibi şematize edilebilir.

Parasal kıymetler (parasal varlıklar ve parasal kaynaklar) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmazlar. Zira bilançoda görünen parasal kıymete ait değer, bilanço tarihi itibarıyla o kıymetin satın alma gücünü de göstermektedir. Ancak bilançoda görünen parasal olmayan kıymetlere ait değerler, bilanço tarihi itibarıyla bu kıymetlerin satın alma gücünü gösteren değerler olmadığından, bilançonun enflasyonun etkilerinden arındırılmasını teminen parasal olmayan kıymetler (parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynaklar) enflasyon düzeltmesine tabi tutulurlar.

Düzeltmede hangi işlemler yapılır?

1. a)Mali tabloda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu tespit edilir.
2. b)Tespit edilen parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları bulunur.

Düzeltmeye esas tutar olarak;

1. Parasal olmayan kıymetin düzeltmeye esas tarih itibarıyla sahip olduğu (bu Tebliğin 8 inci maddesi çerçevesinde belirlenen) değeri,
2. 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulan en son bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetler için, söz konusu bilançoda yer alan düzeltilmiş değerler,

iii. 213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi kıymetler için, yeniden değerleme sonrası değerler

dikkate alınır.

1. c)Bulunan bu tutarlar ait oldukları düzeltme katsayılarıyla çarpılarak, parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmiş tutarları hesaplanır.

Düzeltme katsayısının belirlenmesinde;

1. Parasal olmayan kıymetler itibarıyla, düzeltmeye esas tarih olarak, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (3) numaralı bendi ile 328 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen tarihler,
2. 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulan en son bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetler için, düzeltmeye esas tarih olarak 31/12/2004 tarihi,

iii. 213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi kıymetler için, düzeltmeye esas tarih olarak, yeniden değerleme yapılabilmesi için esas alınan aktife kayıtlı olma şartının arandığı tarihten önceki ayın son günü

dikkate alınır.

ç) Parasal olmayan kıymetler düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetler ise düzeltmeye tabi tutulmaksızın bilançoda gösterilir.

Öz sermaye kalemlerinden;

• Sermaye,
• Hisse  Senetleri İhraç Primleri,
• Hisse  Senedi İptal Karları,
• Yasal  Yedekler,
• Statü  Yedekleri,
• Olağanüstü Yedekler,
• Özel Fonlar (213 sayılı Kanunun 328 ve 329 uncu maddeleri kapsamında oluşturulan sabit kıymet yenileme fonu ile aynı Kanunun 325/A maddesi kapsamında ayrılan girişim sermayesi fonu, 193 sayılı Kanunun geçici 84 üncü maddesi ile 5520 sayılı Kanunun 5/1-e, j ve k bentleri gereğince oluşturulan fonlar; 6111, 6736, 7143, 7326 sayılı Kanunlar kapsamında, işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan makine, teçhizat ve demirbaşların kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık hesapları)
• Sermaye düzeltmesi olumlu ve olumsuz farkları,

bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer alır.

Düzeltme sonrası hesaplanan geçmiş yıl kar veya zararı düzeltilmiş bilançoda öz kaynaklar içinde yer alır. 31/12/2021 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan kar/zarar farkı Geçmiş Yıllar Karları/Zararları hesabının alt hesabında izlenir.

Diğer öz sermaye kalemleri ise düzeltilmiş bilançoda gösterilmez.

Bu kapsamda;

1. a)213 sayılı Kanunun;

– 280/A maddesinin birinci fıkrası uyarınca oluşan (işe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonu itibarıyla alacak bakiyesi veren) fon hesabı,

– Geçici 31 inci maddesi uyarınca oluşturulan yeniden değerleme değer artış fonu hesabı,

1. b)193 sayılı Kanunun geçici 85, 90 ve 93 üncü maddeleri kapsamında oluşturulan fon hesabı,
2. c)5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun kapsamında oluşturulan fon hesabı,

ç) 6111, 6736, 7143, 7326 sayılı Kanunlar kapsamında, işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık hesapları

gibi hesapların bakiyesi geçmiş yıl kar veya zararı hesabına aktarılarak kapatılacaktır.

31/12/2021 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan (düzeltme sonrası tespit edilen) geçmiş yıl karı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmeyecektir.

Değerleme hükümlerine göre bulunan tutarlardan düşülecek değerler nelerdir?

Parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işleminde, VUK’ta yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen tutarlar esas alınacaktır. Parasal olmayan kıymetin düzeltmeye esas tarih itibarıyla sahip olduğu değeri ifade eden düzeltmeye esas tutar, düzeltmeye tabi tutulacak bilançoda yer alan tutarlar olmayabilir.

Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları belirlenirken bir kısım değerler, parasal olmayan kıymetlerin VUK’un değerleme hükümlerine göre bulunan tutarlarından düşülecek ve bu işlemden sonra bulunan miktarlar düzeltmeye esas alınacaktır.

Bu kapsamda, düzeltmeye esas alınacak tutara ulaşılırken; reel olmayan finansman maliyeti (ROFM) ilgili parasal olmayan kıymetin düzeltmeye esas değerinden düşülmek suretiyle düzeltme işlemi yapılacaktır.

Ayrıca, 1/1/2022 tarihinden önce ayrılmış ve sermayeye ilave edilmiş olan yeniden değerleme değer artış fonu gibi fonların sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışları, artış olarak dikkate alınmayacak ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır. Bu kapsamda, geçmiş yıl kar ve zararı hesabına aktarılarak kapatılacağı yukarıda belirtilen fon hesaplarındaki tutarların 1/1/2022 tarihinden önce sermayeye ilave edilmiş olması halinde, bu değerler sermayenin, düzeltmeye esas tutarı hesaplanırken düşülür ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

Maliyet veya alış bedelleri içerisinde reel olmayan finansman maliyeti ihtiva edebilen, iktisadi işletmeye dahil kıymetler 328 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine ekli listede (söz konusu Tebliğ eki EK 3’te) yer almaktadır.

Düzeltme işleminde, reel olmayan finansman maliyetleri, 338 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde açıklanan “Borç Tutarının Esas Alınması” ve “Toplam Finansman Maliyetinin Esas Alınması” yöntemlerinden biri seçilerek hesaplanabilecektir.

Borç tutarının esas alınması yönteminde, ROFM; her türlü borçlanmada, borç tutarlarına borcun kullanıldığı döneme ait Yİ-ÜFE artış oranının uygulanması suretiyle hesaplanacaktır. Yabancı para üzerinden borçlanmalarda borcun kullanıldığı döneme ait Yİ-ÜFE artış oranı, borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılıklarına uygulanacaktır.

Toplam finansman maliyetinin esas alınması yönteminde, ROFM; toplam finansman maliyetlerine, ilgili döneme ait Yİ-ÜFE artış oranının hesap dönemine ait ortalama ticari kredi faiz oranına bölünmesi sonucunda belirlenen oranlar uygulanmak suretiyle bulunan tutarın, maliyet veya alış bedelinden düşülmesi suretiyle hesaplanacaktır. Bu yöntemi seçen mükellefler seçtikleri bu yöntemden, seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar dönemeyeceklerdir.

VUK’un geçici 31 inci maddesi kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi kıymetlerin değerinin düzeltilmesinde, düzeltmeye esas değer olan yeniden değerleme sonrası değerler için reel olmayan finansman maliyeti hesabı yapılmayacaktır.

Kredilerle ilgili (vergi ve harçlar gibi) bazı finansman giderleri, kullanılan yabancı kaynağın kullanım süresine bağlı olarak oluşmadığından enflasyon unsuru içermemektedir. Bu nedenle enflasyon düzeltmesi uygulamasında bu giderler reel olarak kabul edilecek ve bunlar için ayrıca reel olmayan finansman maliyeti ayrıştırması yapılmayacaktır.

Amortismanlar ve itfa payları nasıl hesaplanır?

Amortismanlar ve itfa payları, düzeltilmiş değerler üzerinden hesaplanacaktır.

Geçmiş yıl kar ve zararları nerede izlenir?

1/1/2022 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edilen vergi matrahlarının tespitinde, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2021 yılı mali zararı ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınacaktır.

31/12/2021 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan kar/zarar farkı Geçmiş Yıllar Karları/Zararları hesabının alt hesabında izlenecektir. Bu düzeltme sonrası tespit edilen geçmiş yıl karı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmeyecektir.

Enflasyon düzeltmesine tâbi tutulan değerlerin elden çıkarılması halinde düzeltme farkları ne yapılır?

Enflasyon düzeltmesine tâbi tutulan değerlerin elden çıkarılması halinde, bunlara ilişkin enflasyon düzeltme farkları maliyete eklenecektir.

Enflasyon düzeltmeleri nerede izlenir?

Enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait fark hesaplarına ve enflasyon düzeltme hesabına kaydedilecektir.

Enflasyon fark hesapları, parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işlemi sonrası değeri ile düzeltme öncesi değeri arasındaki farklarının kaydedildiği tali hesaplardır ve enflasyon düzeltme hesabı ile karşılıklı olarak çalışırlar.

Enflasyon düzeltme hesabı ise parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu oluşan farkların kaydedildiği hesabı ifade eder. Parasal olmayan varlıkların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar bu hesabın alacağına, parasal olmayan kaynakların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar ise borcuna kaydedilir.

31/12/2021 tarihli bilançonun düzeltilmesi neticesinde, enflasyon düzeltme hesabının bakiyesi geçmiş yıl kar/zarar hesabına aktarılmak suretiyle hesap kapatılacaktır.

Düzeltme sonucu bulunan tutarlar, izleyen dönemde enflasyon düzeltmesi yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, izleyen dönemin başlangıç değerleri olarak dikkate alınacaktır.

Söz konusu Taslak Tebliğe aşağıdaki bağlantı yoluyla ulaşabilirsiniz.

1 / 15
Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)’ndan:
VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ
(SIRA NO: …)
Amaç ve Kapsam
Madde 1- (1) Mali tabloların uzun yıllar süren yüksek enflasyonun etkisinden
arındırılması ve böylece vergileme üzerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzlukların
giderilmesini teminen, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298
inci maddesinin, 17/12/2003 tarihli ve 5024 sayılı Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu
ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile değiştirilerek
yeniden düzenlenmesi ve aynı Kanuna geçici 25 inci maddenin eklenmesiyle enflasyon
düzeltmesi müessesesi 30/12/2003 tarihinden itibaren vergi sistemimizdeki yerini almıştır.
Enflasyon düzeltme işlemi ile ilgili olarak 5024 sayılı Kanun ikili bir yaklaşım getirmiştir.
1/1/2004 tarihinden sonra düzenlenecek mali tabloların düzeltilmesine ilişkin süreklilik arz
eden ve düzeltme işlemine ilişkin ana esasların belirlendiği hükümlere 213 sayılı Kanunun
mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında; 31/12/2003 tarihli mali tabloların
düzeltilmesine ilişkin hükümlere ise geçici 25 inci maddesinde yer verilmiştir.
Söz konusu ikili yaklaşım dahilinde, 213 sayılı Kanunun geçici 25 inci maddesinin
uygulamasına ilişkin olarak 328 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde; aynı
Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının uygulamasına ilişkin olarak ise 338
Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde düzenlemeler ve açıklamalar yapılmıştır.
Ayrıca söz konusu maddelerin uygulamasına ilişkin olarak 337, 345 ve 348 Sıra No.lu Vergi
Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde de düzenlemeler ve açıklamalar yapılmıştır.
213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendi
uyarınca, fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dâhil son üç hesap döneminde
%100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10’dan fazla olması halinde malî tabloların
enflasyon düzeltmesine tâbi tutulması zorunlu olup, uygulama açısından mükelleflerin
herhangi bir seçimlik hakları bulunmamaktadır. Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki
şartın aynı anda birlikte gerçekleşmemesi halinde ise sona ermektedir. Diğer bir ifade ile söz
konusu şartlardan sadece birinin gerçekleşmemesi halinde de enflasyon düzeltmesi yapma
yükümlülüğü devam etmektedir.
213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesi uyarınca enflasyon düzeltmesi, aynı
maddenin (A) fıkrasının (9) numaralı bendinde belirtilenler haricindeki mükelleflerden hesap
dönemi takvim yılı olanlar tarafından en son 2004 takvim yılı itibarıyla yapılmıştır. Müteakip
takvim yıllarında ise gerekli koşulların oluşmaması nedeniyle 2005 ila 2020 takvim yıllarında
(16 yıl) enflasyon düzeltmesi yapılmamıştır. 2021 takvim yılı sonu itibarıyla ise, enflasyon
düzeltmesi için aranan her iki koşulun da gerçekleşmiş olması nedeniyle, 2021 hesap
dönemine ilişkin mali tabloların 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası
hükümleri çerçevesinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir.
(2) 2021 hesap dönemi ve düzeltme şartlarının devam etmesine bağlı olarak izleyen
hesap dönemlerine (geçici vergi dönemleri dahil) ilişkin olarak enflasyon düzeltmesine tabi
tutulacak mali tabloların ve 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına
göre yapılacak düzeltme işlemlerinin usul ve esaslarının belirlenmesi bu Tebliğin amacını ve
kapsamını oluşturmaktadır.
Yasal Dayanak
Madde 2- (1) 213 sayılı Kanunun;
2 / 15
– Mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında, “A) Malî tablolarda yer alan parasal
olmayan kıymetler aşağıdaki hükümlere göre enflasyon düzeltmesine tâbi tutulur.
1. Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri
fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100’den
ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10’dan fazla olması halinde malî tablolarını
enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar. Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte
gerçekleşmemesi halinde sona erer.
Kapsama giren mükellefler, geçici vergi dönemlerinin sonu itibarıyla malî tabloları
düzenlemek ve enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Geçici vergi dönemlerinde
yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin
son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate
alınır. Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme
yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi
sonunda da düzeltme yapılır.
Cumhurbaşkanı; bu maddede yer alan % 100 oranını % 35’e kadar indirmeye veya
tekrar kanunî seviyesine kadar yükseltmeye, % 10 oranını ise % 25’e kadar çıkarmaya veya
tekrar kanunî seviyesine kadar indirmeye yetkilidir.
2. Bu maddenin uygulanmasında;
a) Parasal olmayan kıymetler; parasal kıymetler dışındaki kıymetleri,
b) Parasal kıymetler; Türk Lirasının değerindeki değişmeler karşısında nominal
değerleri aynı kaldığı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen
kıymetleri (Yabancı paralar da parasal kıymet olarak dikkate alınır.),
c) Enflasyon düzeltmesi; parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate
alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduğu
tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasını,
d) Düzeltme katsayısı; malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin,
düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen
katsayıyı,
e) Ortalama düzeltme katsayısı; malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin,
bu endeks ile bir önceki dönemin sonundaki fiyat endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu
bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayıyı,
f) Fiyat endeksi (ÜFE); Türkiye İstatistik Kurumunca Türkiye geneli için hesaplanan
Üretici Fiyatları Genel Endeksini,
g) Reel olmayan finansman maliyeti; her türlü borçlanmada, borç tutarlarına
(yabancı para üzerinden borçlanmalarda borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılıklarına),
borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranının uygulanması suretiyle hesaplanan tutarı,
h) Toplulaştırılmış yöntemler;
aa) Basit ortalama yöntemi; gelir tablosu kalemleri ile stokların düzeltmede esas
alınacak tarihlere bağlı kalınmaksızın dönem ortalama düzeltme katsayısı ile çarpılması
suretiyle enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmasını,
ab) Hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi; dönem sonu stok ve dönem içinde satılan
mal maliyetinin enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutarlarının hareketli ağırlıklı ortalama
düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmasını (Bir önceki
döneme ait düzeltilmiş satılan mal maliyeti enflasyon düzeltmesi yapılan dönemin sonuna
3 / 15
taşıma katsayısı uygulanarak taşınır. Bu hesaplamalarda amortisman ve reel finansman
giderleri, endekslenmeden dikkate alınır.),
i) Hareketli ağırlıklı ortalama düzeltme katsayısı; enflasyon düzeltmesine tâbi
tutulmuş dönem başı stoğun ilgili dönemin sonuna taşınmış değeri ile dönem içi alış ve
giderlerin enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş değerleri toplamının, dönem başı stok ile
dönem içi alış ve giderlerin enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutarlarının toplamına
bölünmesi ile bulunan katsayıyı,
j) Taşıma; malî tablolardaki parasal ve parasal olmayan tutarların, taşıma katsayısı
kullanılarak ilgili dönemin sonundaki yeni değerlerinin hesaplanması işlemini,
k) Taşıma katsayısı; malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, bir önceki
dönemin sonundaki (yıl içinde işe başlayanlarda, işe başlanılan aya ilişkin) fiyat endeksine
bölünmesiyle elde edilen katsayıyı,
l) Enflasyon fark hesapları; parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işlemi sonrası
değeri ile düzeltme öncesi değeri arasındaki farklarının kaydedildiği hesapları,
m) Enflasyon düzeltme hesabı; parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu
oluşan farkların kaydedildiği hesabı (Bu hesap enflasyon fark hesapları ile karşılıklı olarak
çalışır. Parasal olmayan aktif kıymetlerin enflasyon düzeltmesine tâbi tutulması sonucu
oluşan farklar bu hesabın alacağına, parasal olmayan pasif kıymetlerin enflasyon
düzeltmesine tâbi tutulması sonucu oluşan farklar ise borcuna kaydedilir. Enflasyon düzeltme
hesabının bakiyesi gelir tablosuna aktarılmak suretiyle kapatılır.),
n) Net parasal pozisyon; parasal varlıklarla parasal yükümlülükler arasındaki farkı,
İfade eder.
3. Düzeltme işleminde aşağıdaki tarihler esas alınır:
a) Alış bedeli ile değerlenen menkul kıymetlerle malî duran varlıklar için; satın alma
tarihi.
b) İlk madde ve malzeme, ticari mallar, yarı mamul ve mamul stokların maliyetine
dahil edilen unsurlar, yıllara sarî inşaat ve onarım işlerinde maliyeti oluşturan unsurlar,
gelecek aylara ve yıllara ait giderler, maddî duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan
unsurlar, maddî olmayan duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, özel tükenmeye
tâbi varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, yıllara sarî inşaat ve onarım hakedişleri,
haklar ve şerefiyeler için; defterlere kayıt tarihi (Bunlara mahsuben verilen veya alınan
parasal olmayan avanslar, ödeme veya tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir.).
c) Parasal olmayan alınan depozito ve teminatlar ile avanslar, nakit olarak ödenmiş
sermaye, hisse senetleri ihraç primleri, hisse senedi iptal kârları için; tahsil tarihi.
d) Parasal olmayan verilen depozito ve teminatlar ile avanslar için; ödeme tarihi.
e) Aynî sermaye olarak konulan kıymetler için; mülkiyetin intikal ettiği tarih.
f) Kâr yedekleri, geçmiş yıl kârları ve net dönem kârının sermayeye ilave edilmesi
dolayısıyla artırılan sermaye için; tescil tarihi.
g) Nakdî sermaye karşılığı alınan hisse senetleri için; ödeme tarihi, aynî sermaye
karşılığı alınan hisse senetleri için; sermaye olarak konulan kıymetlerin mülkiyetinin intikal
ettiği tarih, temettü karşılığı alınan hisse senetleri için; iştirak edilen şirket sermayesinin
tescil tarihi.
h) Parasal olmayan karşılıklar için; ilgili olduğu kıymetin düzeltmeye esas tarihi.
4 / 15
4. Düzeltme işleminde bu Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen
tutarlar esas alınır. Ancak stokların, satılan malın ve maddî duran varlıkların maliyet
bedeline ve malî duran varlıkların alış bedeline intikal ettirilen reel olmayan finansman
maliyetleri düşüldükten sonra bulunan tutarlar düzeltmeye tâbi tutulur. Toplulaştırılmış
yöntemlerle düzeltmeye tâbi tutulan kıymetlerin alış veya maliyet bedeline intikal ettirilen reel
olmayan finansman maliyetlerinin düşülmesi ihtiyarîdir.
Mükellefler; reel olmayan finansman maliyetini, toplam finansman maliyetlerine, ilgili
döneme ait TEFE artış oranının dönem ortalama ticari kredi faiz oranına bölünmesi suretiyle
belirlenen oranı uygulayarak da tespit edebilirler. Ancak bu yöntemi seçen mükellefler
seçtikleri yöntemden bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin
sonuna kadar dönemezler.
Belgelerde ayrıca gösterilen vade farklarının reel olmayan kısımları ile üç aydan fazla
vadeli olan ve vade farkı düzenlenen belge üzerinde ayrıca gösterilmeyen işlemlerde alacak
ve borç senetlerinin reeskont işlemine tâbi tutulmasında esas alınan Merkez Bankasınca
uygulanan faiz oranı kullanılarak hesaplanan vade farkı tutarının reel olmayan kısımları bu
madde hükümlerine tâbi tutulur.
5. Mükellefler düzeltme işleminde Maliye Bakanlığınca belirlenen toplulaştırılmış
yöntemleri uygulayabilirler. Ancak toplulaştırılmış yöntemlerden birini seçen mükellefler
seçtikleri yöntemden, bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin
sonuna kadar dönemezler.
Enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait fark hesaplarına ve enflasyon düzeltme
hesabına kaydedilir.
Yıllara sarî inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakedişlere ilişkin düzeltmeler,
enflasyon düzeltme hesabı yerine yıllara sarî inşaat enflasyon düzeltme hesabına kaydedilir.
Bu hesap işin bitiminde kâr/zarar hesabına intikal ettirilir.
Düzeltme sonucu bulunan tutarlar, izleyen dönemde enflasyon düzeltmesi yapılıp
yapılmadığına bakılmaksızın, izleyen dönemin başlangıç değerleri olarak dikkate alınır.
Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba
nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile
ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur. Ancak öz sermaye kalemlerine ait
enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya
kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı
sayılmaz.
Enflasyon düzeltmesine tâbi tutulan değerlerin elden çıkarılması halinde, bunlara
ilişkin enflasyon düzeltme farkları maliyet addolunur.
Matrahın tespitinde, kanunen kabul edilmeyen giderler, istisnalar ve geçmiş yıl malî
zararları enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarları ile dikkate alınır.
6. Amortismanlar ve itfa payları, düzeltilmiş değerler üzerinden hesaplanır.
Kazançlarını işletme hesabı esasına göre tespit eden mükellefler ile serbest meslek
erbabı da amortismana tâbi iktisadi kıymetlerini bu maddede belirtilen hükümlere göre
düzeltilmiş tutarları üzerinden amortismana tâbi tutabilirler.
7. Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon
düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; enflasyon düzeltmesi yapılan en son
dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır. Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı
vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez. Ancak, matrahın
5 / 15
tespitinde geçmiş yıl malî zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınır. Birikmiş
amortismanlar, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme sonrasında
ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilir.
Bu işlemlerden doğan pasif kalemlere ait fark hesapları için (5) numaralı bendin
beşinci paragraf hükmü uygulanır.
8. Maliye Bakanlığı;
a) Mükellef veya meslek grupları ya da mükelleflerin aktif toplamları veya ciroları
itibarıyla; enflasyon düzeltmesinde toplulaştırılmış yöntemler kullanılmasına izin vermeye,
toplulaştırılmış yöntem uygulanabilecek kalemleri belirlemeye,
b) Mükellef veya meslek grupları ya da mükelleflerin aktif toplamları veya ciroları
itibarıyla hangi tür malî tabloların; enflasyon düzeltmesine tâbi tutulup tutulmayacağını ve
geçici vergi dönemlerinde düzeltilip düzeltilmeyeceğini belirlemeye,
c) (3) numaralı bentte yer almayan kıymetler için düzeltmeye esas alınacak tarihi
belirlemeye,
d) Ortalama ticarî kredi faiz oranının tespitine ilişkin usul ve esasları tespit etmeye,
e) Bölgeler, sektörler, iş grupları, iş nevileri veya parasal olmayan kıymetler itibarıyla
döviz, altın ve benzeri değerleri esas alarak düzeltme yaptırmaya ve günlük olarak belirlenen
endeks veya değerleri kullandırmaya,
f) Parasal ve parasal olmayan kıymetleri belirlemeye,
g) Net parasal pozisyon kâr/zarar hesabı yaptırmaya,
h) Enflasyon düzeltmesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye,
Yetkilidir.
9. Münhasıran sürekli olarak işlenmiş; altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal
eden mükellefler bu fıkranın (1) numaralı bendinde yer alan şartlara bakılmaksızın enflasyon
düzeltmesi yaparlar.”,
– Geçici 31 inci maddesinde, “Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter
tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (finans ve bankacılık sektöründe faaliyet
gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları,
münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden
mükellefler ile bu Kanunun 215 inci maddesi uyarınca kendilerine kayıtlarını Türk para
birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilenler hariç) bu maddenin
yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlarını (sat-kirala-geri al
işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmazlar hariç) 30/9/2018 tarihine
kadar aşağıdaki şartlarla yeniden değerleyebilirler.
a) Yeniden değerlemede, taşınmazların ve bunlara ait amortismanların, bu Kanunda
yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih
itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri dikkate alınır. Amortismana tabi
taşınmazlar için amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda yeniden
değerlemeye esas alınacak tutar bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak
belirlenir.
b) Taşınmazların (a) bendine göre tespit edilen değerleri ve bunlara ilişkin
amortismanların yeniden değerleme oranı ile çarpılması suretiyle yeniden değerleme sonrası
değerleri bulunur. …
6 / 15
c) Yeniden değerleme neticesinde taşınmazların değerinde meydana gelecek değer
artışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların her birine isabet eden değer artışları
ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir.
Değer artışı, taşınmazların yeniden değerleme sonrası ve yeniden değerleme öncesi net
bilanço aktif değerleri arasındaki farktır. Net bilanço aktif değeri, taşınmazların bilançonun
aktifinde yazılı değerlerinden, pasifte yazılı amortismanların tenzili suretiyle bulunan değeri
ifade eder.
Taşınmazlarını bu madde kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutan mükellefler bu
kıymetlerini, yapılan yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden
amortismana tabi tutmaya devam ederler.
…
Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, sermayeye ilave edilme
dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmı, bu
işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar
vergisine tabi tutulur.
Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların elden çıkarılması halinde, pasifte özel
bir fon hesabında gösterilen değer artışları, kazancın tespitinde dikkate alınmaz.
Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların elden çıkarılmasından önce bu
Kanunun mükerrer 298 inci maddesi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılmasına ilişkin
şartların oluşması halinde, bu madde gereğince oluşan değer artışı fonu özsermayeden
düşülmek suretiyle mezkûr madde uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılır.
Birinci fıkrada sayılan mükellefler bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla
aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini (satkirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmaz ve iktisadi kıymetler
hariç) 31/12/2021 tarihine kadar yukarıda yer alan kapsam, şart ve hükümlere uymak
koşuluyla yeniden değerleyebilirler. Şu kadar ki;
…,
dikkate alınır. … Önceki fıkralarda taşınmazlar için öngörülen hükümler bu fıkra
uygulamasında amortismana tabi diğer iktisadi kıymetler için de geçerlidir.
…”
hükümleri yer almaktadır.
(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (8) numaralı
bendinin verdiği yetkiye dayanılarak, 2021 hesap dönemi ve şartların devamına bağlı olarak
izleyen hesap dönemlerine (geçici vergi dönemleri dahil) ilişkin enflasyon düzeltmesi
işlemlerinin usul ve esasları bu Tebliğin izleyen maddelerinde belirlenmektedir.
Tanım ve Kısaltmalar
Madde 3- (1) Bu Tebliğ uygulamasında;
a) 193 sayılı Kanun: 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununu,
b) 213 sayılı Kanun: 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununu,
c) 5520 sayılı Kanun: 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununu,
ç) Bilanço esasına göre defter tutan mükellef: 213 sayılı Kanunun 177 nci maddesinde
sayılan mükellefleri,
7 / 15
d) Yİ-ÜFE: Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 1/1/2005 tarihinden
itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) değerlerini, 1/1/2014 tarihinden itibaren yurt içi üretici
fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) değerlerini,
ifade eder.
Enflasyon Düzeltmesi Yapacak Olanlar
Madde 4- (1) Enflasyon düzeltmesi, kollektif, adî komandit ve adî şirketler dâhil
kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri
tarafından yapılır.
Yeni işe başlayan mükelleflerin enflasyon düzeltmesine tabi olup olmadıkları da genel
esaslara göre belirlenir. Bu mükelleflerde enflasyon düzeltmesi hükümlerinin uygulanmasında
işe başlanılan tarihin bir önemi bulunmamaktadır. Son üç ve son bir hesap dönemi, bu
mükelleflerin işe başladıkları tarihten önceki dönemleri kapsıyor olsa dahi şartların
gerçekleşip gerçekleşmediğinin hesabında dikkate alınır.
(2) Kazançlarını işletme hesabı esasına (zirai işletme hesabı dâhil) göre tespit eden
mükellefler ile serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler
enflasyon düzeltmesi yapamazlar. Ancak, bunlar, sadece, amortismana tâbi iktisadi
kıymetlerini bu Tebliğe göre düzeltilmiş tutarları üzerinden amortismana tâbi tutabilirler.
(3) Aşağıda yer alan mükellefler de, enflasyon düzeltmesi yapamazlar:
a) Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen
mükellefler,
b) Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin
verilen, ancak Türk para birimiyle kayıt yapmaya dönen mükelleflerden, Türk para birimiyle
kayıt yapmaya başlanılan yıldan itibaren üç yıl geçmemiş olanlar,
Düzeltme İşlemine Tabi Tutulacak Mali Tablolar
Madde 5- (1) Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerce, mali
tablolardan sadece bilanço enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.
(2) Hesap dönemi takvim yılı olanlar 31/12/2021 tarihli bilanço ile düzeltme
şartlarının devam etmesi halinde izleyen geçici vergi ve hesap dönemleri sonu bilançolarını
düzeltme işlemine tabi tutar.
Özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler ise kullandıkları özel hesap dönemine ait
geçici vergi dönemleri itibarıyla söz konusu şartların gerçekleşip gerçekleşmediğine bakarak
enflasyon düzeltmesi yapıp yapmayacaklarına karar verirler.
Kendisine özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler, özel hesap döneminin
enflasyon düzeltme şartlarının gerçekleştiği ilk geçici vergi dönemi ve takip eden geçici vergi
dönemleri ile aynı hesap dönemi sonunda bilançolarını düzeltir. Düzeltme şartlarının devam
etmesi halinde izleyen hesap dönemlerinde de geçici vergi ve hesap dönemleri sonu
bilançoları düzeltme işlemine tabi tutulur.
Bilançoda Düzeltme İşlemine Tabi Tutulacak Kıymetler
Madde 6- (1) Satın alma gücü ile ulusal para değerindeki değişmeler arasındaki ilişki
göz önünde bulundurulduğunda, mali tablolarda yer alan kıymetler iki gruba ayrılır:
1. Parasal Kıymetler: Ulusal para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri
aynı kalan ancak satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetler.
8 / 15
2. Parasal Olmayan Kıymetler: Ulusal para değerindeki değişmelere rağmen satın
alma güçleri değişmeyen kıymetler.
Bu durum bilanço açısından aşağıdaki gibi şematize edilebilir.
Aktif BİLANÇO Pasif
Parasal Varlıklar Parasal Kaynaklar
Parasal Olmayan Varlıklar Parasal Olmayan Kaynaklar
Parasal kıymetler (parasal varlıklar ve parasal kaynaklar) enflasyon düzeltmesine tabi
tutulmaz. Zira bilançoda görünen parasal kıymete ait değer, bilanço tarihi itibarıyla o
kıymetin satın alma gücünü de göstermektedir. Ancak bilançoda görünen parasal olmayan
kıymetlere ait değerler, bilanço tarihi itibarıyla bu kıymetlerin satın alma gücünü gösteren
değerler olmadığından, bilançonun enflasyonun etkilerinden arındırılmasını teminen parasal
olmayan kıymetler (parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynaklar) enflasyon
düzeltmesine tabi tutulur.
(2) Nevi itibarıyla iktisadi işletmelere dahil bulunan kıymetlerden parasal ve parasal
olmayan kıymetler 328 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine ekli (345 Sıra No.lu
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değişik) listelerde (söz konusu Tebliğ eki EK 1 ve EK 2
listelerde) yer almaktadır.
Mezkûr listelerde öz sermaye kalemlerine yer verilmemekle birlikte, bahse konu
Tebliğde, aksi hüküm olmamak şartıyla mezkûr Tebliğ uygulamasında öz sermaye
kalemlerinin “parasal olmayan kıymet” olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla, bu Tebliğ
uygulamasında da öz sermaye kalemleri “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
Düzeltme İşlemi
Madde 7- (1) 1/1/2004 tarihinden sonra düzenlenecek mali tabloların düzeltilmesine
ilişkin esaslar 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında belirlenmiştir.
Söz konusu fıkranın (1) numaralı bendine göre, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından
Türkiye geneli için ilan edilen fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç
hesap döneminde % 100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10’dan fazla olması
halinde mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.
Geçici vergi dönemlerinde bu oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer
aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuz altı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine
son on iki ay dikkate alınır. Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi
birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan
hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılır.
(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (7) numaralı
bendi uyarınca;
a) Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon
düzeltmesi şartlarının yeniden oluşması halinde, enflasyon düzeltmesi yapılan en son
dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır.
b) Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar
olarak kabul edilmez. Ancak, matrahın tespitinde geçmiş yıl malî zararları mukayyet değerleri
ile dikkate alınır.
c) Birikmiş amortismanlar, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde
düzeltme sonrasında ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilir.
9 / 15
ç) Bu işlemlerden doğan pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir
suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin
yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur.
Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl
zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave
edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.
(3) 31/12/2021 tarihli bilançonun düzeltilmesi; 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci
maddesinin (A) fıkrası hükümleri, mezkûr fıkranın uygulamasına ilişkin daha önce
yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile bu Tebliğde belirlenen usul ve esaslar
çerçevesinde yapılır.
(4) 31/12/2021 tarihli bilanço, öncelikle düzeltilmemiş tutarlar üzerinden (enflasyon
düzeltmesi hükümleri göz önünde bulundurulmaksızın) düzenlenir, müteakiben de 213 sayılı
Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası hükümleri doğrultusunda düzeltilir.
2021 yılına ait vergi matrahı, düzeltme öncesi mali tablolara göre tespit edilen karlar
üzerinden hesaplanır.
Düzeltme işleminde aşağıdaki hususlar sırasıyla yerine getirilir.
a) Mali tabloda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu
tespit edilir.
b) Tespit edilen parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate
alınacak tutarları bulunur.
Düzeltmeye esas tutar olarak;
i. Parasal olmayan kıymetin düzeltmeye esas tarih itibarıyla sahip olduğu (bu Tebliğin
8 inci maddesi çerçevesinde belirlenen) değeri,
ii. 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına göre enflasyon
düzeltmesine tabi tutulan en son bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetler için, söz
konusu bilançoda yer alan düzeltilmiş değerler,
iii. 213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi kapsamında yeniden değerlemeye tabi
tutulmuş iktisadi kıymetler için, yeniden değerleme sonrası değerler
dikkate alınır.
c) Bulunan bu tutarlar ait oldukları düzeltme katsayılarıyla çarpılarak, parasal olmayan
kıymetlerin düzeltilmiş tutarları hesaplanır.
Düzeltme katsayısının belirlenmesinde;
i. Parasal olmayan kıymetler itibarıyla, düzeltmeye esas tarih olarak, 213 sayılı
Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (3) numaralı bendi ile 328 Sıra No.lu
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen tarihler,
ii. 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına göre enflasyon
düzeltmesine tabi tutulan en son bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetler için,
düzeltmeye esas tarih olarak 31/12/2004 tarihi,
iii. 213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi kapsamında yeniden değerlemeye tabi
tutulmuş iktisadi kıymetler için, düzeltmeye esas tarih olarak, yeniden değerleme
yapılabilmesi için esas alınan aktife kayıtlı olma şartının arandığı tarihten önceki ayın son
günü
dikkate alınır.
10 / 15
ç) Parasal olmayan kıymetler düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetler ise
düzeltmeye tabi tutulmaksızın bilançoda gösterilir.
(5) Öz sermaye kalemlerinden;
 Sermaye,
 Hisse Senetleri İhraç Primleri,
 Hisse Senedi İptal Karları,
 Yasal Yedekler,
 Statü Yedekleri,
 Olağanüstü Yedekler,
 Özel Fonlar (213 sayılı Kanunun 328 ve 329 uncu maddeleri kapsamında
oluşturulan sabit kıymet yenileme fonu ile aynı Kanunun 325/A maddesi kapsamında ayrılan
girişim sermayesi fonu, 193 sayılı Kanunun geçici 84 üncü maddesi ile 5520 sayılı Kanunun
5/1-e, j ve k bentleri gereğince oluşturulan fonlar; 6111, 6736, 7143, 7326 sayılı Kanunlar
kapsamında, işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan makine, teçhizat ve
demirbaşların kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık hesapları)
 Sermaye düzeltmesi olumlu ve olumsuz farkları,
bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer alır.
Düzeltme sonrası hesaplanan geçmiş yıl kar veya zararı düzeltilmiş bilançoda öz
kaynaklar içinde yer alır. 31/12/2021 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi
tutulmasından kaynaklanan kar/zarar farkı Geçmiş Yıllar Karları/Zararları hesabının alt
hesabında izlenir.
Diğer öz sermaye kalemleri ise düzeltilmiş bilançoda gösterilmez. Bu kapsamda;
a) 213 sayılı Kanunun;
– 280/A maddesinin birinci fıkrası uyarınca oluşan (işe başlanılan hesap dönemini
takip eden hesap dönemi sonu itibarıyla alacak bakiyesi veren) fon hesabı,
– Geçici 31 inci maddesi uyarınca oluşturulan yeniden değerleme değer artış fonu
hesabı,
b) 193 sayılı Kanunun geçici 85, 90 ve 93 üncü maddeleri kapsamında oluşturulan fon
hesabı,
c) 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun
kapsamında oluşturulan fon hesabı,
ç) 6111, 6736, 7143, 7326 sayılı Kanunlar kapsamında, işletmede mevcut olduğu
halde kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık
hesapları
gibi hesapların bakiyesi geçmiş yıl kar veya zararı hesabına aktarılarak kapatılır.
(6) 31/12/2021 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından
kaynaklanan (düzeltme sonrası tespit edilen) geçmiş yıl karı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl
zararı ise zarar olarak kabul edilmez.
213 sayılı Kanunun Değerleme Hükümlerine Göre Bulunan Tutarlardan
Düşülecek Değerler
Madde 8- (1) Parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işleminde, 213 sayılı Kanunda
yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen tutarları esas alınır. Parasal olmayan
11 / 15
kıymetin düzeltmeye esas tarih itibarıyla sahip olduğu değeri ifade eden düzeltmeye esas
tutar, düzeltmeye tabi tutulacak bilançoda yer alan tutarlar olmayabilir.
Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları
belirlenirken bir kısım değerler, parasal olmayan kıymetlerin 213 sayılı Kanunun değerleme
hükümlerine göre bulunan tutarlarından düşülür ve bu işlemden sonra bulunan miktarlar
düzeltmeye esas alınır.
Bu kapsamda, düzeltmeye esas alınacak tutara ulaşılırken; reel olmayan finansman
maliyeti (ROFM) ilgili parasal olmayan kıymetin düzeltmeye esas değerinden düşülmek
suretiyle düzeltme işlemi yapılır.
Ayrıca, 1/1/2022 tarihinden önce ayrılmış ve sermayeye ilave edilmiş olan yeniden
değerleme değer artış fonu gibi fonların sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışları,
artış olarak dikkate alınmaz ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz. Bu kapsamda,
Tebliğin 7 nci maddesinin (5) numaralı fıkrasında, geçmiş yıl kar ve zararı hesabına
aktarılarak kapatılacağı belirtilen fon hesaplarındaki tutarların 1/1/2022 tarihinden önce
sermayeye ilave edilmiş olması halinde, bu değerler sermayenin, düzeltmeye esas tutarı
hesaplanırken düşülür ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz.
(2) Maliyet veya alış bedelleri içerisinde reel olmayan finansman maliyeti ihtiva
edebilen, iktisadi işletmeye dahil kıymetler 328 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliğine ekli listede (söz konusu Tebliğ eki EK 3’te) yer almaktadır.
Düzeltme işleminde, reel olmayan finansman maliyetleri, 338 Sıra No.lu Vergi Usul
Kanunu Genel Tebliğinde açıklanan “Borç Tutarının Esas Alınması” ve “Toplam Finansman
Maliyetinin Esas Alınması” yöntemlerinden biri seçilerek hesaplanabilir.
Borç tutarının esas alınması yönteminde, ROFM; her türlü borçlanmada, borç
tutarlarına borcun kullanıldığı döneme ait Yİ-ÜFE artış oranının uygulanması suretiyle
hesaplanır. Yabancı para üzerinden borçlanmalarda borcun kullanıldığı döneme ait Yİ-ÜFE
artış oranı, borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılıklarına uygulanır.
Toplam finansman maliyetinin esas alınması yönteminde, ROFM; toplam finansman
maliyetlerine, ilgili döneme ait Yİ-ÜFE artış oranının hesap dönemine ait ortalama ticari kredi
faiz oranına bölünmesi sonucunda belirlenen oranlar uygulanmak suretiyle bulunan tutarın,
maliyet veya alış bedelinden düşülmesi suretiyle hesaplanır. Bu yöntemi seçen mükellefler
seçtikleri bu yöntemden, seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin
sonuna kadar dönemez.
(3) 213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi kapsamında yeniden değerlemeye tabi
tutulmuş iktisadi kıymetlerin değerinin düzeltilmesinde, düzeltmeye esas değer olan yeniden
değerleme sonrası değerler için reel olmayan finansman maliyeti hesabı yapılmaz.
(4) Kredilerle ilgili (vergi ve harçlar gibi) bazı finansman giderleri, kullanılan yabancı
kaynağın kullanım süresine bağlı olarak oluşmadığından enflasyon unsuru içermez. Bu
nedenle enflasyon düzeltmesi uygulamasında bu giderler reel olarak kabul edilir ve bunlar
için ayrıca reel olmayan finansman maliyeti ayrıştırması yapılmaz.
Düzeltme Katsayısı
Madde 9- (1) Düzeltme katsayısının hesabına ilişkin açıklamalar, 338 Sıra No.lu
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer almaktadır. Buna göre, düzeltme işlemine tabi
tutulacak mali tabloda yer alan parasal olmayan kıymetlerin düzeltmeye esas tarihleri dikkate
alınarak düzeltme katsayısı bulunur ve düzeltmeye esas tutar ile düzeltme katsayısı çarpılarak
düzeltme işlemi gerçekleştirilir.
12 / 15
Düzeltme işlemi aşağıdaki formüle göre hesaplanan düzeltme katsayıları kullanılarak
yapılır.
Düzeltme Katsayısı =
Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Fiyat Endeksi
Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Fiyat Endeksi
31/12/2021 tarihli bilançoya ilişkin düzeltme işlemi, Türkiye geneli için hesaplanan
Yİ-ÜFE göz önünde bulundurularak saptanan ve Tebliğ ekinde (EK 1) gösterilen düzeltme
katsayıları kullanılarak yapılır.
Düzeltme işleminde esas alınabilecek en eski “Düzeltmeye Esas Tarih” 2005 yılından
(2004 takvim yılında enflasyon düzeltmesine tabi tutulan en son bilançoda yer alan parasal
olmayan kıymetler için, 31/12/2004 tarihinden) itibaren başlar.
Özel hesap dönemine sahip olanlarla 2022 yılından itibaren ilk defa bilanço esasına
göre defter tutacak olan mükelleflerin ilk düzeltme işleminde kullanacakları düzeltme
katsayıları yukarıdaki formüle göre hesaplanır.
(2) Enflasyon düzeltmesinde mükelleflerce, (1) numaralı fıkrada yer alan formüle göre
bulunacak düzeltme katsayıları yerine, bu fıkrada yer alan toplulaştırılmış yöntemlere göre
bulunan katsayılar kullanılarak düzeltme işlemi gerçekleştirilebilir. Toplulaştırılmış
yöntemlerle düzeltmeye tabi tutulan kıymetlerin maliyet bedeline intikal ettirilen reel olmayan
finansman maliyetlerinin düşülmesi ihtiyaridir.
Toplulaştırılmış yöntemler kullanılarak düzeltilebilecek parasal olmayan kıymetler,
stoklarla sınırlıdır. Mükellefler stokların düzeltmeye esas tutarlarını, düzeltmede esas alınacak
tarihlere bağlı kalmaksızın, 328 ve 338 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde
açıklanan, “Dönem Ortalama Düzeltme Katsayısı (Basit Ortalama Yöntemi)” ile veya “Stok
Devir Hızı Yöntemi”ne göre tespit edilecek düzeltme katsayısı ile çarpmak suretiyle düzeltme
işlemini gerçekleştirir.
Mükellefler belirtilen bu yöntemlerden herhangi birini seçebilir. Ancak seçilen
yöntemden, bu seçimin yapıldığı hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar
dönülemez.
Enflasyon düzeltme şartlarının devamına bağlı olarak, 2022 ve müteakip hesap
dönemlerinde yapılacak düzeltme işlemlerinde, “Stok Devir Hızı Yöntemi” yerine, 338 Sıra
No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde açıklanan, “Hareketli Ağırlıklı Ortalama
Yöntemi” kullanılır.
Birikmiş Amortismanların Düzeltilmesi
Madde 10- (1) Amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılmış olan birikmiş
amortismanlar, parasal olmayan kıymet mahiyetindedir ve enflasyon düzeltmesine tabi
tutulur.
(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (7) numaralı
bendinde, enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon
düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; yapılacak enflasyon düzeltmesinde, birikmiş
amortismanların, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme sonrasında
ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltileceği hükme bağlanmıştır.
Dolayısıyla, 31/12/2021 tarihli bilançonun düzeltilmesinde, birikmiş amortismanlar,
ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme sonrasında ortaya çıkan artış
oranı dikkate alınarak düzeltilir.
(3) Söz konusu enflasyon düzeltmesi esnasında iktisadi kıymetlere ilişkin birikmiş
amortismanların kanuni süresinde ayrılması gereken tutardan daha düşük olması durumunda,
13 / 15
iktisadi kıymetle ilgili kanuni süresinde ayrılmayan amortisman tutarı, fiilen ayrılmış kabul
edilir.
İzleyen Dönem Başlangıç Değerleri
Madde 11- (1) 31/12/2021 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu hesaplanan tutarlar,
izleyen dönemde enflasyon düzeltmesi yapılıp yapılmayacağına bakılmaksızın, izleyen
dönemin başlangıç değerleri olarak dikkate alınır.
(2) Enflasyon düzeltme şartlarının devamına bağlı olarak, 1/1/2022 tarihinden sonraki
döneme ait düzeltme işlemleri, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş 31/12/2021 tarihli
bilançoda yer alan düzeltilmiş değerler üzerinden, 338 ve 348 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu
Genel Tebliğleri dikkate alınarak yapılır.
(3) İzleyen hesap döneminde amortismanlar ve itfa payları, düzeltilmiş değerler
üzerinden hesaplanmaya başlanır.
Geçmiş Yıl Kar ve Zararları
Madde 12- (1) 1/1/2022 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar
vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edilen vergi matrahlarının
tespitinde, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2021 yılı mali zararı ve önceki yıllara ait
indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınır.
(2) 31/12/2021 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar kar veya
zararları, kaydedildiği Geçmiş Yıllar Kar/Zararları Hesabının alt hesabında izlenir ve sonraki
dönemlerde, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesi ve 338 Sıra No.lu Vergi Usul
Kanunu Genel Tebliğinde yer alan esaslara göre düzeltme işlemine tabi tutulur.
213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı bendine
göre, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları, düzeltme sonucu oluşan söz konusu
geçmiş yıl zararlarına mahsup veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave
edilebilir ve bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.
Ayrıca, düzeltme sonucu bulunan söz konusu geçmiş yıl karının kurumlar vergisi
mükelleflerince sermayeye ilave edilmesi mümkün olup, bu işlem kar dağıtımı sayılmaz.
Düzeltme ve Kayıt Zamanı
Madde 13- (1) Enflasyon düzeltmesi yapılan 2021 hesap dönemi geçici vergi
dönemleri ve hesap dönemine ilişkin düzeltme işlemleri, söz konusu dönemlere ait
beyannamelerin verilme tarihine kadar yapılır, düzeltmenin yapıldığı tarih itibarıyla yasal
defter kayıtlarına intikal ettirilir ve hesap dönemi beyannamesine düzeltilmiş bilançolar da
eklenir.
(2) Enflasyon düzeltme şartlarının devamına bağlı olarak, 2022 ve müteakip hesap
dönemlerinde, geçici vergi dönemleri beyannamelerine düzeltilmiş bilançolar da eklenir.
2022 ve müteakip hesap dönemlerinde (geçici vergi dönemleri dahil) düzeltme
işlemleri ve düzeltme işlemlerinin yasal defterlere kayıtları ilgili dönemlere ait
beyannamelerin verilme tarihine kadar yapılır.
Pasif Kalemlere Ait Enflasyon Fark Hesabında Yer Alan Değerlerin Çekilişi
Madde 14- (1) Parasal olmayan pasif kalemler arasında yer alan “avans ve
depozitolar, hak edişler, kar yedekleri ve özel fonlar (sabit kıymet yenileme fonu gibi)” hariç
olmak üzere; pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir
hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemin
kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tabi tutulur.
14 / 15
Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş
yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave
edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.
Yİ-ÜFE Değerleri ve Bankalarca Türk Lirası Ticari Kredilere Uygulanan
Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları
Madde 15- (1) 2005 ila 2021 takvim yıllarına ilişkin; bankalarca Türk Lirası ticari
kredilere uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranları Tebliğ ekinde (EK 2) olarak, Aralık/2004
ila Aralık/2021 aylarına ilişkin Yİ-ÜFE değerleri ise Tebliğ ekinde (EK 3) olarak yer
almaktadır.
Yapılacak Muhasebe Kayıtları
Madde 16- (1) Enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait enflasyon fark hesaplarına
ve enflasyon düzeltme hesabına kaydedilir.
Enflasyon fark hesapları, parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işlemi sonrası değeri
ile düzeltme öncesi değeri arasındaki farklarının kaydedildiği tali hesaplardır ve enflasyon
düzeltme hesabı ile karşılıklı olarak çalışırlar.
Enflasyon düzeltme hesabı ise parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu
oluşan farkların kaydedildiği hesabı ifade eder. Parasal olmayan varlıkların enflasyon
düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar bu hesabın alacağına, parasal olmayan
kaynakların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar ise borcuna
kaydedilir.
31/12/2021 tarihli bilançonun düzeltilmesi neticesinde, enflasyon düzeltme hesabının
bakiyesi geçmiş yıl kar/zarar hesabına aktarılmak suretiyle hesap kapatılır.
(2) Yıllara sari inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hak edişlere ilişkin düzeltmeler,
“Enflasyon Düzeltme Hesabı” yerine “Yıllara Sari İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”na
kaydedilir.
Yıllara sari inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve istihkak tutarları ile ilgili olarak
31/12/2021 tarihinde oluşan düzeltme farkları işin bitiminde mali kar/zarar tutarının tespitinde
dikkate alınmaz.
Özel Hesap Dönemi Tayin Edilen Mükellefler Açısından Düzeltme Şartlarının
Gerçekleşmesi
Madde 17- (1) 213 sayılı Kanunun 174 üncü maddesinde, kendisine özel hesap
dönemi tayin edilenlerin ticari ve zirai kazançlarının, hesap dönemlerinin kapandığı takvim
yılının kazancı olduğu belirtilmiştir. Kendisine özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerde;
 31/12/2021 tarihli bilanço, 2022 yılı içinde biten hesap dönemi sonundaki
bilançoyu,
 2021 hesap dönemi, 2022 yılı içinde biten hesap dönemini,
 1/1/2022 tarihi, 2022 yılı içinde başlayan hesap döneminin başındaki tarihi
ifade etmektedir. Bu nedenle kendisine özel hesap dönemi tayin edilmiş mükelleflerin,
bu Tebliğle yapılan açıklamaları, anılan tarihleri göz önünde bulundurarak değerlendirmeleri
gerekmektedir.
(2) Özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler, kullandıkları özel hesap dönemine ait
geçici vergi dönemleri itibarıyla enflasyon düzeltme şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğine
bakarak enflasyon düzeltmesi yapıp yapmayacaklarına karar vereceklerdir.
15 / 15
Dolayısıyla, özel hesap dönemine tabi olan mükellefler enflasyon düzeltme şartlarının
gerçekleştiği ilk geçici vergi dönemi ve aynı hesap dönemi içindeki izleyen geçici vergi
dönemleri ve hesap dönemi sonunda bilançolarını bu Tebliğ kapsamında enflasyon
düzeltmesine tabi tutarlar.
Münhasıran Sürekli Olarak İşlenmiş Altın, Gümüş Alım-Satımı ve İmali ile
İştigal Eden Mükellefler İçin Enflasyon Düzeltmesi Yapma Zorunluluğu
Madde 18- (1) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9)
numaralı bendinde, “Münhasıran sürekli olarak işlenmiş; altın, gümüş alım-satımı ve imali ile
iştigal eden mükellefler bu fıkranın (1) numaralı bendinde yer alan şartlara bakılmaksızın
enflasyon düzeltmesi yaparlar.” hükmü getirilmiştir.
Bu hükme göre, münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali
ile iştigal eden ve kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi
mükelleflerinin, enflasyon düzeltme şartlarının (fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan
dönem dahil son üç hesap döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde
%10’dan fazla olması) oluşup oluşmadığına bakılmaksızın, her geçici vergi dönemi ve hesap
dönemi sonu itibarıyla 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası
kapsamında (7 numaralı bent dikkate alınmaksızın) enflasyon düzeltmesi yapmaları
zorunludur.
Enflasyon Düzeltme İşleminin Yapılmamasının Müeyyidesi
Madde 19- (1) 213 sayılı Kanunun enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümleri esas
itibarıyla değerleme hükümleridir. Bu nedenle, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan
mükelleflerin düzeltme işlemini yapmamaları, değerleme işleminin usulüne göre yapılmaması
hükmünde olup cezai müeyyide de aynı yönde uygulanır.
(2) Enflasyon düzeltmesi müessesesine paralel olarak Tekdüzen Hesap Planında
yapılan düzenlemelerin yer aldığı 12 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği
ile belirlenen muhasebe usul ve esaslarına uyulmaması durumunda, 213 sayılı Kanunun ilgili
hükümleri uyarınca gerekli cezai işlemlerin uygulanacağı da tabiidir.
Yürürlükten Kaldırılan Tebliğler
MADDE 20– (1) 12/5/2005 tarihli ve 25813 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 348
Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin “3. Menkul Kıymet Yatırım Fonlarının
Enflasyon Düzeltmesi Yapmaması” başlıklı bölümü yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 21– (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 22– (1) Bu Tebliğ hükümlerini Hazine ve Maliye Bakanı yürütür.
EKLER:
EK 1: DÜZELTME KATSAYILARI
EK 2: ORTALAMA TİCARİ KREDİ FAİZ ORANLARI
EK 3: YURTİÇİ ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSLERİ

Deloitte Türkiye