Ulusal Bayram Genel Tatil Günü Olan 28-29 Ekim Cumhuriyet Bayramının Hafta Sonu Tatiline Denk Gelmesi Halinde Ücreti Nasıl Hesaplanmalıdır?

Orhan Kotan
İş Başmüfettişi                                                                                                   Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

orhankotan@gmail.com

Giriş

Ülkemizde özellikle dini ve milli bayramlar ile yılbaşı tatili çalışanlarımız bakımından son derece önemli günlerdir. Bu günlerde insanlarımız akraba ziyareti ve etkinlikler için zaman işyerinde ayırmak, farklı etkinlikler yapmak isterler. Ancak çalışma yaşamının gereklilikleri özellikle de bazı iş kollarında örneğin, durmaksızın hizmet vermek zorunda olan hastane, akaryakıt istasyonu, lokanta, otel v.b. işyerlerinde buna olanak tanımaz. Pek çok işyerinde ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma yapılması kaçınılmazdır.

İş Kanununa göre Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gerekmektedir.

Ulusal bayram ve genel tatil günleri İş Kanununda değil, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilmiştir. Bir takvim yılı içerisinde ulusal bayram ve genel tatil gün sayılarının toplamı 15,5 gündür.

Özellikle Cumhuriyetin 100. Yılını kutladığımız 2023 yılı 29 Ekim Cumhuriyet bayramının hafta sonu tatiline denk gelmesi nedeniyle okuyucularımdan bu günlerde ücretin nasıl hesaplanması gerektiği konusunda çok sayıda soru almaktayım. Bu yazımızda bu soruların cevaplarını sizlere açıklamaya çalışacağım.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri Hangileridir? 

A-Ulusal Bayram Günü:

Cumhuriyet’ in ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayram günüdür. 28 Ekim günü saat 13:00’de başlar ve toplam 1.5 gündür.

B-Genel Tatil Günleri:

Resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günleri genel tatil günleri olarak kabul edilmektedir.

1)-Resmi Bayram Günleri:

1 Ocak: Yılbaşı Tatili – 1 gündür.

23 Nisan: Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı – 1 gündür.

1 Mayıs: Emek ve Dayanışma Günü Tatili – 1 gündür.

19 Mayıs: Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı – 1 gündür.

15 Temmuz: Demokrasi ve Millî Birlik Günü – 1 gündür.

30 Ağustos: Zafer Bayramı – 1 gündür.

2)-Dini Bayram Günleri: 

Ramazan Bayramı: Arefe günü saat 13:00 da başlar – 3.5 gündür.

Kurban Bayramı: Arefe günü saat 13:00 da başlar – 4.5 gündür.

Ulusal Bayram Günü Olan 29 Ekim Günü Çalışmak Yasak Mı?

1923 yılında Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayramdır. Türkiye’nin içinde ve dışında Devlet adına yalnız bugün tören yapılır. Bayram 28 Ekim günü saat 13:00’ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder. (2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun md.1)

Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır. Mahiyetleri itibariyle sürekli görev yapması gereken kuruluşların özel kanunlarındaki hükümler saklıdır. 29 Ekim günü özel işyerlerinin kapanması zorunludur. (2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun md.2)

Yasal düzenleme gereği özel işyerlerinin de 29 Ekim günü kapatılması gerekir. Ancak, işin niteliği gereği sürekli çalışmak zorunda olan Hastane, fırın, otel vb. işyerleri için özel bir düzenleme ve işyerini kapatmayanlar hakkında cezai yaptırım öngörülmemiştir. Bu gerekçeyle Yargıtay (2.CD.17.09.1985, 6678/6909) kapatma yasağına uymayan hakkında beraat kararı vermiştir.

Genel Tatil Ücreti Nasıl Hesaplanır?

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 47. Maddesinde “Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.” Denilmektedir.

Örneğin, 28 Ekim günü saat 13:00’den sonra çalışmayan işçinin ücreti bir iş karşılığı olmaksızın tam olarak ödenecektir. İşçinin gündeliği 400 TL ise, bu işçiye bir iş karşılığı olmaksızın 400 TL ödenecektir.

İşçi hafta sonu tatiline denk gelmeyen 28 Ekim günü tam olarak çalışırsa; dolayısıyla 28 Ekim günü 13:00’den sonra çalışacağından ½ oranında ilave yevmiye ücret olarak 200 TL ödenecektir. İşçiye ödenecek toplam ücret ise 400 + 200 = 600 TL olacaktır.

Örneğin, 29 Ekim günü çalışmayan işçinin ücreti bir iş karşılığı olmaksızın tam olarak ödenecektir. İşçinin gündeliği 400 TL ise, bu işçiye bir iş karşılığı olmaksızın 400 TL ödenecektir. Ancak, işçi yine hafta sonu tatiline denk gelmeyen 29 Ekim günü çalışırsa ilave bir yevmiye ücret daha ödenecektir. İşçiye ödenecek toplam ücret 400 + 400 = 800 TL olacaktır.

İlave Ücret Vermeden Yerine İzin Kullandırma Olur Mu?

Uygulamada sık karşılaşılan sorunlardan biridir. İşçilerin Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalışıp müteakip gün izin kullanarak ilave ücret ödenmemesi kanunen mümkün değildir. Bu tür uygulamalar Kanuna aykırıdır. Kanun koyucu Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçileri ödüllendirmek için ek bir ödeme öngörmüştür.

Ulusal Bayramın Hafta Tatiline Denk Gelmesi ve İşçinin Bu Günlerde Çalışılması Halinde Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 16.06.2020 tarihinde 2017/15912 Esas, 2020/5760 Karar sayılı ilamında; “Davacı, fazla mesai yaptığını iddia etmiş, dosyaya takograf kayıtları ile taşıma irsaliyeleri sunmuştur. Şoför olarak çalışan davacının çalışma saatleri takograflarda kayıtlıdır. Bu nedenle Mahkemece, davacının sunduğu takograf kayıtları bu konuda uzman bir bilirkişiye tevdi edilerek hangi tarihte kaç saat araç kullandığı, araç kullanımının kesintisiz 7 gün olup olmadığı kronolojik olarak saptanarak buna göre davacının fazla mesai yapıp yapmadığı, hafta tatili ve genel tatil günlerinde çalışıp çalışmadığı tespit edilerek sonuca gidilmesi gerekirken salt tanık beyanlarına ve bilirkişi yorumuna dayanarak karar verilmesi hatalıdır. Hafta tatili ve genel tatil günlerinin çakıştığı günlerde hafta tatili hesabı yapılmalıdır. Örneğin 19 Mayıs 2013 bayram tatili Pazar günü ile çakışmaktadır. …Yukarıda yazılı sebeplerden dolayı bozulmasına 16.06.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.” Denilmektedir.

Sonuç olarak, ulusal bayram ve genel tatil günlerinden birinin hafta tatiline (örneğin Pazar gününe) rastlaması ha­linde çalışan işçiye ilave 1.5 yevmiye daha ödenerek, toplamda 2.5 yevmiye ücret ödenmesi gerekir.

Bir örnekle açıklamaya çalışalım:  

Yukarıda da açıkladığımız örnekten hareket ederek, işçinin günlük ücretinin 400 TL olduğunu varsayalım. Ulusal bayram günü çalışmaz ise işçiye 400 TL, ancak işçi belirtilen bu günde çalışırsa işçiye (400 TL+400 TL) = 800 TL ödenmesi gerekir.

Ancak, Cumhuriyetin 100. Yılı olan 29 Ekim 2023 Ulusal bayram gününün hafta tatili olan Pazar gününe rastlaması nedeniyle işçinin bu günde çalışması halinde işçiye 400 TL + 600 TL  (%50 zamlı 400 TL+200 TL)=1.000 TL tuta­rında ücret ödenmesi gerekir.

Başka bir anlatımla; işçi 29 Ekim 2023 Pazar günü çalışmaz ise sadece 400 TL günlük ücretini alır, ancak Pazar günü de çalışırsa haftalık çalışma saati 45 saati aştığı için %50 zamlı olarak hafta tatili ücreti 600 TL ilave olarak ödenir. İşçiye belirtilen bu günde yapılan toplam ödeme miktarı 1.000 TL etmektedir.

KAYNAKÇA  :

• 4857 sayılı İş Kanunu
• www.calisma.gov.tr
• www.mevzuat.gov.tr
• www.sgk.gov.tr

26.10.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com