Menkul Kıymet Satışında Ödeme Yükümlülüklerinin TL Cinsinden Gerçekleştirilmesi Zorunluluğu

A⁺

A^-

Menkul Kıymet Satışında Ödeme Yükümlülüklerinin TL Cinsinden Gerçekleştirilmesi Zorunluluğu

19 Nisan 2022 tarih ve 31814 sayılı Resmi Gazetede Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’De Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (TEBLİĞ NO: 2022-32/66) yayımlanarak aynı gün yürürlüğe girmiştir.

2022-32/66 no.lu tebliğ düzenlemesinden önce 2008-32/34 no.lu tebliğ hükümlerine göre, Türkiye’de yerleşik (gerçek ve hükmi) kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları halen mümkündür. Ancak bu bedelin TL cinsinden tahsil edilip edilmeyeceği yönünde tebliğde bir belirleme yoktu.

Fakat düzenleme ile birlikte, bahsi geçen menkul satış sözleşmelerine konu ödeme yükümlülüklerinin, Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Ayrıca aynı tebliğ ile taşıt kiralama sözleşmeleri dışında kalan menkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkün iken, değişiklikle beraber hem dövize endeksli kararlaştırmak hem de bu yükümlülüklerin dövize endeksli olarak ödenmesi ve kabul edilmesi mümkün hale getirilmiştir.

Netice itibariyle, (taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri hariç) menkul mallar için;

Satış/kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olup,
Satış sözleşmelerinde yükümlülüğün (yükümlülük sözleşme kapsamında ortaya çıkmalıdır) Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi,
Kiralama sözleşmelerinde ise hem dövize endeksli kararlaştırmak hem de bu yükümlülüklerin dövize endeksli olarak ödenmesi ve kabul edilmesi mümkündür.

MENKUL MAL TANIMINA EMTİA (TİCARİ MAL) GİRER Mİ?

Borçlar Kanununa göre menkul/taşınır mallar, Medeni Kanunun tanımladığı taşınmaz mallar dışında kalan ve zilyetliği tasarruf devri ile gerçekleşen mallardır.

Dolayısıyla, taşınmaz mallar dışında kalan tüm mallar (ki buna ticari mallar yani emtia da dahil) bu düzenleme kapsamındadır.

TİCARİ MAL SATIŞINDA YAZILI SÖZLEŞME YAPMADIM, YİNE DE YÜKÜMLÜLÜĞÜMÜ TL CİNSİNDEN Mİ YERİNE GETİRECEĞİM?

Borçlar Kanununa göre sözleşmelerin geçerliliği, kanunda aksi öngörülmedikçe, hiçbir şekle bağlı değildir. Adi satış sözleşmelerin kurulması ve hukuk aleminde kendine yer edinebilmesi için yazılı yahut sözlü olmasının bir önemi yoktur.

Yani Kanuna göre karşılıklı mal alım ve satımında bulunan tarafların, karşılıklı beyanlar veya rıza beyanının yasada ifade edilen herhangi bir biçimi bulunmamaktadır. Yani rızaların karşılıklı iletilmesi herhangi bir şekle veya belli bir iletişim biçimine bağlı olmadığından, elektronik yahut sözlü yollarla yapılan irade beyanlarının geçerliliği kesin olup, rıza beyanı hükmündedir. Örneğin teklif mektupları, proforma faturalar ile emtianın seçimi ve siparişin elektronik ortamda tamamlanması sözleşmenin kurulması için yeterlidir.

Netice itibariyle ticari emtia alım satımında, yazılı sözleşmeye gerek bulunmamakta, dolayısıyla sözlü olarak kurulan akdin neticesinde ödeme yükümlülüğünün de TL cinsinden yapılması gerekmektedir.

TEBLİĞİN YAYIM TARİHİNDEN (19/04/2022) ÖNCE SATIŞ AKDİNİ KURDUK, YİNE DE TL İLE ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜM VAR MI?

Menkul (ticari mal) satışı ve bu satışa ilişkin sözleşmenin 19/04/2022 tarihinden önce yapılmış olması, ancak ödemenin bu tarihten sonra yapılmış olunması halinde de yine yükümlülük TL cinsinden yerine getirilecektir.

TEBLİĞİN YAYIM TARİHİNDEN (19/04/2022) ÖNCE DÜZENLENMİŞ ÇEK VE SENETLERİM VAR

Tebliğ değişikliği ile birlikte herhangi bir geçiş hükmü konulmadığı için, tebliğin yayım tarihinden (19/04/2022) önce yapılan satışlara ilişkin döviz cinsinden düzenlenen çek ve senetler için de, yükümlülüğün yerine getirilmesi noktasında TL cinsinden ödeme yapılması gerekmektedir.

TL’YE ÇEVRİM KURU

Döviz cinsinden düzenlenen sözleşmelere konu yükümlülüklerin, yerine getirildiği tarih yani ödeme tarihinde TCMB tarafından yayımlanan döviz alış kurlarının esas alınması gerektiğini düşünmekteyiz.