Enflasyon Düzeltmesi Hangi Hesaplara Yapılmayacak?

Berkay Özgüven
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
umutberkayozguven@gmail.com

Enflasyon düzeltmesine ilişkin Tebliğ taslağının yayımlanması ile birlikte hemen hemen herkes nasıl bir yol izleyeceğini konuşuyor.

Genel çoğunlukta, düzeltmenin nasıl yapılacağı, düzeltme yapılırken hangi kıstaslara uyulması gerektiği gibi birçok soru işareti söz konusu.

Peki, bilançoda yer alan kalemlerin hangileri düzeltme işlemine tabi tutulmayacak?

Bu konuyu netleştirmeye çalışacağız.

Enflasyon Düzeltmesi Ne Zaman Uygulanmaya Başlayacak?

2023 yılı hesap dönemi için bilançoların yıl sonunda düzeltilmesi ile birlikte enflasyon düzeltmesi başlamış olacak.

2023 yılı ve düzeltme şartlarının gerçekleşmesine bağlı olarak (geçici vergi dönemleri dahil) izleyen yıllara ilişkin mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak (VUK. Mad. Mük. 298/A ve geçici 33. Mad.).

Sıkça tartışılan bir durum olan, 2024 ve izleyen yıllarda ise enflasyon düzeltmesi vergisel sonuç yaratacak.

Yani, enflasyon düzeltmesi, 2024 ve izleyen yıllarda gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını etkileyecek.

Parasal ve Parasal Olmayan Kıymet Ayrımı Çok Önemli!

Bilanço kalemlerinde yer alan parasal ve parasal olmayan kıymetlere göre enflasyon düzeltmesi gerçekleştirilecek.

Bilançodaki parasal kıymetler, ulusal para değerindeki değişimler karşısında nominal değerlerini koruduğu için enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaklar.

Ancak, bilançolarda yer alan Parasal Olmayan Kıymetler için aynı durum geçerli değil.

Şirket bilançolarındaki Parasal olmayan kıymetler enflasyon düzeltmesine tabi olacak.

Çünkü, parasal olmayan kıymetlerin, ulusal para değerindeki değişimlere rağmen satın alma güçleri değişmiyor.

Bu nedenle de parasal olmayan kıymetlerin bilançodaki değerleri enflasyon ortamından etkilenmiyor ve satın alındığı tarihteki bedelle şirketlerin bilançosunda yer alıyor.

Bilançonun Aktifinde Yer Alıp Enflasyon Düzeltmesi Yapılmayacak Olan Hesaplar Neler?

Bilançonun aktif kısmı bir işletmenin varlıklarını (mevcutlarını ve alacaklarını) gösterir.

Aşağıda yer alan ve bilançonun aktifinde yer alan hesap kalemleri parasal kıymet olmaları nedeniyle enflasyon düzeltmesine tabi olmayacaklar.

* Kasa Hesabı,

* Alınan Çekler Hesabı,

* Ortaklardan Alacak Hesabı,

*  Bankalar Hesabı,

*  Alıcılar Hesabı,

* Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı,

* Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı,

* İştiraklerden Alacaklar Hesabı

* Devreden KDV Hesabı.

Bu noktada, özellikle son çıkan af kanunları ile birlikte birçok işletmenin bilançosunda yer alan 296- Geçici hesap ile 180- Gelecek Aylara Ait Giderler hesabı ve 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler hesabının enflasyon düzeltmesine tabi olup olmayacağı konusu tartışılıyor.

Çünkü, bu hesaplarda ilgili kanunlara istinaden bilanço kalemlerinde yapılan düzeltmeler ile matrah artırım ödemelerine ait taksitler yer alıyor.

Önceki bölümlerde de belirttiğimiz üzere, enflasyon düzeltmesinde temel kıstas, düzeltmeye tabi olacak kıymetin parasal olup olmadığı.

Özellikle, 180 ve 280 kodlu hesaplarda bulunan bir kıymetin parasal olmayan kıymet sayılarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulabilmesi için peşin ödenmiş olması ve içinde bulunulan dönemde gider yazılamama şartlarını taşıması gerekiyor.

Ödenmemiş olan  af kanunlarına ait taksitler, vade tarihleri geldiğinde ulusal para ile ödenecekleri için parasal bir kıymettirler bu nedenle de enflasyon düzeltmesine tabi tutulamaması gerektiği görüşündeyiz.

Bilançonun Pasifinde Yer Alıp Enflasyon Düzeltmesi Yapılmayacak Olan Hesaplar Neler?

Basit bir tanımla, bilançoda pasif kısım, işletmenin kaynaklarını (sermayesini ve borçlarını) gösterir.

Bu bölümde, işletmenin kısa ve uzun vadeli borçları ile özkaynak grubu yer alıyor.

Aşağıda yer alan ve bilançonun pasifinde yer alan kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar parasal kıymet olmaları nedeniyle enflasyon düzeltmesine tabi olmayacaklar.

*  Banka Kredileri Hesabı,

*  Satıcılar Hesabı,

*  Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı,

*  Ödenecek Vergi ve Fon Hesabı,

*  Ödenecek SGK Hesabı,

*  Borç Senetleri Hesabı.

Peki, Bilançonun Öz kaynağında Yer Alan Ancak Enflasyon Düzeltmesine Tabi Olmayan Hesaplar Neler?

Bilançonun özkaynağı, işletme sahip ve ortaklarının tahsis ettiği sermaye ve sermaye yedeklerinden oluşur.

Özkaynak, işletmenin varlığını ne ölçüde sürdürebileceğinin ciddi bir göstergesidir. Özkaynağı yeterli ve güçlü olan bir işletme, vergisel avantajlar açısından da oldukça önemlidir.

İşletmenin özkaynak yapısının güçlü olması, özellikle enflasyon düzeltmesinin vergi etkisi yaratacağı 2024 ve ilerleyen yıllar içinde son derece önem arz ediyor.

Aşağıda yer alan ve bilançonun özkaynak grubunda yer alan hesap kalemleri parasal kıymet olmaları nedeniyle enflasyon düzeltmesine tabi olmayacaklar.

* MDV Yeniden Değerleme Artış Fonu ( VUK Mükerrer 298/Ç, Geçici 31 ve 32. madde uyarınca yapılan yeniden değerlemeler)

* İştiraklerden Yeniden Değerleme Artışları

* Geçmiş Yıl Karları

* Dönem Net Karı,

Bu noktada, VUK’un geçici 31 inci maddesi, geçici 32 nci maddesi ve/veya mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi kıymetler için, en son yapılan yeniden değerleme sonrası değerler dikkate alınacağını tekrardan hatırlatmakta fayda var.

13.11.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com