Enflasyon Düzeltmesine İlişkin Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Taslağı Hazırlandı

213 sayılı Vergi Usul Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası ve geçici 33 üncü maddesi gereğince 2023 hesap dönemi sonu ve izleyen hesap dönemlerine ilişkin olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tabloların ve düzeltme işlemlerinin usul ve esaslarının belirlenmesine yönelik Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği taslağı hazırlanmıştır.

Söz konusu taslağın geliştirilmesi ve yayımlanmaya hazır hale getirilmesi için Başkanlığımızca çalışmalar devam etmekte olup; mevcut taslakta yer alan konuların geliştirilmesi, değiştirilmesi veya katkıda bulunulması ile ilgili görüş ve önerilerinizi 3/11/2023 Cuma günü sonuna kadar “VUK2@gelirler.gov.tr” e-posta adresine iletebilirsiniz.

Söz konusu Tebliğ taslağı için tıklayınız.

1 / 47
Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)’ndan:
VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ TASLAĞI
(SIRA NO: …)
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç Hükümleri
Amaç ve kapsam
Madde 1- (1) Mali tabloların uzun yıllar süren yüksek enflasyonun etkisinden
arındırılması ve böylece vergileme üzerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzlukların
giderilmesini teminen, 17/12/2003 tarihli ve 5024 sayılı Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi
Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile; 4/1/1961
tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin değiştirilerek
yeniden düzenlenmesi ve aynı Kanuna geçici 25 inci maddenin eklenmesiyle enflasyon
düzeltmesi müessesesi/uygulaması 30/12/2003 tarihinden itibaren vergi sistemimizdeki yerini
almıştır. Enflasyon düzeltmesi ile ilgili olarak 5024 sayılı Kanun ikili bir yaklaşım getirmiştir.
1/1/2004 tarihinden sonra düzenlenecek mali tabloların düzeltilmesine ilişkin süreklilik arz
eden ve düzeltme işlemine ilişkin ana esasların belirlendiği hükümlere 213 sayılı Kanunun
mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında; 31/12/2003 tarihli bilançonun düzeltilmesine
ilişkin hükümlere ise aynı Kanunun geçici 25 inci maddesinde yer verilmiştir.
213 sayılı Kanunun geçici 25 inci maddesinin uygulamasına ilişkin olarak 328 Sıra
No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde; aynı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A)
fıkrasının uygulamasına ilişkin olarak ise 338 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliğinde düzenlemeler ve açıklamalar yapılmıştır. Ayrıca söz konusu maddelerin
uygulamasına ilişkin olarak 333, 337, 345 ve 348 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliğlerinde de düzenlemeler ve açıklamalar yapılmıştır.
213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası uyarınca enflasyon
düzeltmesi, aynı fıkranın (9) numaralı bendinde belirtilenler hariç, kapsam dâhilindeki
mükelleflerden hesap dönemi takvim yılı olanlar tarafından en son 2004 takvim yılı itibarıyla
yapılmıştır. Müteakip takvim yıllarında ise 2020 takvim yılına kadar gerekli koşulların
oluşmaması nedeniyle, 2021 ve 2022 takvim yıllarında da aynı Kanunun geçici 33 üncü
maddesiyle enflasyon düzeltmesi 2023 takvim yılı sonuna kadar ertelendiğinden 2005 ila
2022 takvim yıllarında (18 yıl) enflasyon düzeltmesi yapılmamıştır. 2023 takvim yılı
(kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2024 yılında biten özel hesap dönemi) sonu
itibarıyla ise, 213 sayılı Kanunun geçici 33 üncü madde gereğince, 2023 hesap dönemine
ilişkin mali tabloların mezkûr madde ve aynı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A)
fıkrası hükümleri çerçevesinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir.
(2) 2023 hesap dönemi ve düzeltme şartlarının gerçekleşmesine/varlığına bağlı olarak
(geçici vergi dönemleri dâhil) izleyen hesap dönemlerine ilişkin olarak enflasyon
düzeltmesine tabi tutulacak mali tabloların ve 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci
maddesinin (A) fıkrası ile geçici 33 üncü maddesine göre yapılacak düzeltme işlemlerinin
usul ve esaslarının belirlenmesi bu Tebliğin amacını ve kapsamını oluşturmaktadır.
Yasal dayanak
Madde 2- (1) 213 sayılı Kanunun;
– 174 üncü maddesinde, “Defterler hesap dönemi itibariyle tutulur. Kayıtlar her hesap
dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem başında yeniden açılır.
2 / 47
Hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır.
Şu kadar ki, takvim yılı dönemi faaliyet ve muamelelerinin mahiyetine uygun
bulunmıyanlar için, bunların müracaatı üzerine Maliye Bakanlığı 12 şer aylık özel hesap
dönemleri belli edebilir.
Yeniden işe başlama veya işi bırakma hallerinde, hesap dönemi içinde bir yıldan eksik
olan faaliyet süresi, hesap dönemi sayılır.
Bu maddeye göre özel hesap dönemi tayin edilenlerin ticari ve zirai kazançları, hesap
dönemlerinin kapandığı takvim yılının kazancı sayılır.”,
– Mükerrer 298 inci maddesinde, “A) Malî tablolarda yer alan parasal olmayan
kıymetler aşağıdaki hükümlere göre enflasyon düzeltmesine tâbi tutulur.
1. Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri
fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100’den
ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10’dan fazla olması halinde malî tablolarını
enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar. Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte
gerçekleşmemesi halinde sona erer.
Kapsama giren mükellefler, geçici vergi dönemlerinin sonu itibarıyla malî tabloları
düzenlemek ve enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Geçici vergi dönemlerinde
yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin
son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate
alınır. Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme
yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi
sonunda da düzeltme yapılır.
Cumhurbaşkanı; bu maddede yer alan % 100 oranını % 35’e kadar indirmeye veya
tekrar kanunî seviyesine kadar yükseltmeye, % 10 oranını ise % 25’e kadar çıkarmaya veya
tekrar kanunî seviyesine kadar indirmeye yetkilidir.
2. Bu maddenin uygulanmasında;
a) Parasal olmayan kıymetler; parasal kıymetler dışındaki kıymetleri,
b) Parasal kıymetler; Türk Lirasının değerindeki değişmeler karşısında nominal
değerleri aynı kaldığı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen
kıymetleri (Yabancı paralar da parasal kıymet olarak dikkate alınır.),
c) Enflasyon düzeltmesi; parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate
alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduğu
tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasını,
d) Düzeltme katsayısı; malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin,
düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen
katsayıyı,
e) Ortalama düzeltme katsayısı; malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin,
bu endeks ile bir önceki dönemin sonundaki fiyat endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu
bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayıyı,
f) Fiyat endeksi (ÜFE); Türkiye İstatistik Kurumunca Türkiye geneli için hesaplanan
Üretici Fiyatları Genel Endeksini,
g) Reel olmayan finansman maliyeti; her türlü borçlanmada, borç tutarlarına
(yabancı para üzerinden borçlanmalarda borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılıklarına),
borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranının uygulanması suretiyle hesaplanan tutarı,
3 / 47
h) Toplulaştırılmış yöntemler;
aa) Basit ortalama yöntemi; gelir tablosu kalemleri ile stokların düzeltmede esas
alınacak tarihlere bağlı kalınmaksızın dönem ortalama düzeltme katsayısı ile çarpılması
suretiyle enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmasını,
ab) Hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi; dönem sonu stok ve dönem içinde satılan
mal maliyetinin enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutarlarının hareketli ağırlıklı ortalama
düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmasını (Bir önceki
döneme ait düzeltilmiş satılan mal maliyeti enflasyon düzeltmesi yapılan dönemin sonuna
taşıma katsayısı uygulanarak taşınır. Bu hesaplamalarda amortisman ve reel finansman
giderleri, endekslenmeden dikkate alınır.),
i) Hareketli ağırlıklı ortalama düzeltme katsayısı; enflasyon düzeltmesine tâbi
tutulmuş dönem başı stoğun ilgili dönemin sonuna taşınmış değeri ile dönem içi alış ve
giderlerin enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş değerleri toplamının, dönem başı stok ile
dönem içi alış ve giderlerin enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutarlarının toplamına
bölünmesi ile bulunan katsayıyı,
j) Taşıma; malî tablolardaki parasal ve parasal olmayan tutarların, taşıma katsayısı
kullanılarak ilgili dönemin sonundaki yeni değerlerinin hesaplanması işlemini,
k) Taşıma katsayısı; malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, bir önceki
dönemin sonundaki (yıl içinde işe başlayanlarda, işe başlanılan aya ilişkin) fiyat endeksine
bölünmesiyle elde edilen katsayıyı,
l) Enflasyon fark hesapları; parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işlemi sonrası
değeri ile düzeltme öncesi değeri arasındaki farklarının kaydedildiği hesapları,
m) Enflasyon düzeltme hesabı; parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu
oluşan farkların kaydedildiği hesabı (Bu hesap enflasyon fark hesapları ile karşılıklı olarak
çalışır. Parasal olmayan aktif kıymetlerin enflasyon düzeltmesine tâbi tutulması sonucu
oluşan farklar bu hesabın alacağına, parasal olmayan pasif kıymetlerin enflasyon
düzeltmesine tâbi tutulması sonucu oluşan farklar ise borcuna kaydedilir. Enflasyon düzeltme
hesabının bakiyesi gelir tablosuna aktarılmak suretiyle kapatılır.),
n) Net parasal pozisyon; parasal varlıklarla parasal yükümlülükler arasındaki farkı,
İfade eder.
3. Düzeltme işleminde aşağıdaki tarihler esas alınır:
a) Alış bedeli ile değerlenen menkul kıymetlerle malî duran varlıklar için; satın alma
tarihi.
b) İlk madde ve malzeme, ticari mallar, yarı mamul ve mamul stokların maliyetine
dahil edilen unsurlar, yıllara sarî inşaat ve onarım işlerinde maliyeti oluşturan unsurlar,
gelecek aylara ve yıllara ait giderler, maddî duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan
unsurlar, maddî olmayan duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, özel tükenmeye
tâbi varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, yıllara sarî inşaat ve onarım hakedişleri,
haklar ve şerefiyeler için; defterlere kayıt tarihi (Bunlara mahsuben verilen veya alınan
parasal olmayan avanslar, ödeme veya tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir.).
c) Parasal olmayan alınan depozito ve teminatlar ile avanslar, nakit olarak ödenmiş
sermaye, hisse senetleri ihraç primleri, hisse senedi iptal kârları için; tahsil tarihi.
d) Parasal olmayan verilen depozito ve teminatlar ile avanslar için; ödeme tarihi.
e) Aynî sermaye olarak konulan kıymetler için; mülkiyetin intikal ettiği tarih.
4 / 47
f) Kâr yedekleri, geçmiş yıl kârları ve net dönem kârının sermayeye ilave edilmesi
dolayısıyla artırılan sermaye için; tescil tarihi.
g) Nakdî sermaye karşılığı alınan hisse senetleri için; ödeme tarihi, aynî sermaye
karşılığı alınan hisse senetleri için; sermaye olarak konulan kıymetlerin mülkiyetinin intikal
ettiği tarih, temettü karşılığı alınan hisse senetleri için; iştirak edilen şirket sermayesinin
tescil tarihi.
h) Parasal olmayan karşılıklar için; ilgili olduğu kıymetin düzeltmeye esas tarihi.
4. Düzeltme işleminde bu Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen
tutarlar esas alınır. Ancak stokların, satılan malın ve maddî duran varlıkların maliyet
bedeline ve malî duran varlıkların alış bedeline intikal ettirilen reel olmayan finansman
maliyetleri düşüldükten sonra bulunan tutarlar düzeltmeye tâbi tutulur. Toplulaştırılmış
yöntemlerle düzeltmeye tâbi tutulan kıymetlerin alış veya maliyet bedeline intikal ettirilen reel
olmayan finansman maliyetlerinin düşülmesi ihtiyarîdir.
Mükellefler; reel olmayan finansman maliyetini, toplam finansman maliyetlerine, ilgili
döneme ait TEFE artış oranının dönem ortalama ticari kredi faiz oranına bölünmesi suretiyle
belirlenen oranı uygulayarak da tespit edebilirler. Ancak bu yöntemi seçen mükellefler
seçtikleri yöntemden bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin
sonuna kadar dönemezler.
Belgelerde ayrıca gösterilen vade farklarının reel olmayan kısımları ile üç aydan fazla
vadeli olan ve vade farkı düzenlenen belge üzerinde ayrıca gösterilmeyen işlemlerde alacak
ve borç senetlerinin reeskont işlemine tâbi tutulmasında esas alınan Merkez Bankasınca
uygulanan faiz oranı kullanılarak hesaplanan vade farkı tutarının reel olmayan kısımları bu
madde hükümlerine tâbi tutulur.
5. Mükellefler düzeltme işleminde Maliye Bakanlığınca belirlenen toplulaştırılmış
yöntemleri uygulayabilirler. Ancak toplulaştırılmış yöntemlerden birini seçen mükellefler
seçtikleri yöntemden, bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin
sonuna kadar dönemezler.
Enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait fark hesaplarına ve enflasyon düzeltme
hesabına kaydedilir.
Yıllara sarî inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakedişlere ilişkin düzeltmeler,
enflasyon düzeltme hesabı yerine yıllara sarî inşaat enflasyon düzeltme hesabına kaydedilir.
Bu hesap işin bitiminde kâr/zarar hesabına intikal ettirilir.
Düzeltme sonucu bulunan tutarlar, izleyen dönemde enflasyon düzeltmesi yapılıp
yapılmadığına bakılmaksızın, izleyen dönemin başlangıç değerleri olarak dikkate alınır.
Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba
nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile
ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur. Ancak öz sermaye kalemlerine ait
enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya
kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı
sayılmaz.
Enflasyon düzeltmesine tâbi tutulan değerlerin elden çıkarılması halinde, bunlara
ilişkin enflasyon düzeltme farkları maliyet addolunur.
Matrahın tespitinde, kanunen kabul edilmeyen giderler, istisnalar ve geçmiş yıl malî
zararları enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarları ile dikkate alınır.
6. Amortismanlar ve itfa payları, düzeltilmiş değerler üzerinden hesaplanır.
5 / 47
Kazançlarını işletme hesabı esasına göre tespit eden mükellefler ile serbest meslek
erbabı da amortismana tâbi iktisadi kıymetlerini bu maddede belirtilen hükümlere göre
düzeltilmiş tutarları üzerinden amortismana tâbi tutabilirler.
7. Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon
düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; enflasyon düzeltmesi yapılan en son
dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır. Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı
vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez. Ancak, matrahın
tespitinde geçmiş yıl malî zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınır. Birikmiş
amortismanlar, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme sonrasında
ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilir.
Bu işlemlerden doğan pasif kalemlere ait fark hesapları için (5) numaralı bendin
beşinci paragraf hükmü uygulanır.
8. Maliye Bakanlığı;
a) Mükellef veya meslek grupları ya da mükelleflerin aktif toplamları veya ciroları
itibarıyla; enflasyon düzeltmesinde toplulaştırılmış yöntemler kullanılmasına izin vermeye,
toplulaştırılmış yöntem uygulanabilecek kalemleri belirlemeye,
b) Mükellef veya meslek grupları ya da mükelleflerin aktif toplamları veya ciroları
itibarıyla hangi tür malî tabloların; enflasyon düzeltmesine tâbi tutulup tutulmayacağını ve
geçici vergi dönemlerinde düzeltilip düzeltilmeyeceğini belirlemeye,
c) (3) numaralı bentte yer almayan kıymetler için düzeltmeye esas alınacak tarihi
belirlemeye,
d) Ortalama ticarî kredi faiz oranının tespitine ilişkin usul ve esasları tespit etmeye,
e) Bölgeler, sektörler, iş grupları, iş nevileri veya parasal olmayan kıymetler itibarıyla
döviz, altın ve benzeri değerleri esas alarak düzeltme yaptırmaya ve günlük olarak belirlenen
endeks veya değerleri kullandırmaya,
f) Parasal ve parasal olmayan kıymetleri belirlemeye,
g) Net parasal pozisyon kâr/zarar hesabı yaptırmaya,
h) Enflasyon düzeltmesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye,
Yetkilidir.
9. Münhasıran sürekli olarak işlenmiş; altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal
eden mükellefler bu fıkranın (1) numaralı bendinde yer alan şartlara bakılmaksızın enflasyon
düzeltmesi yaparlar.
…
C) Vergi kanunlarında yer alan “toptan eşya fiyatları genel endeksi” ibaresi “üretici
fiyatları genel endeksi” ve “TEFE” ibaresi “ÜFE” olarak uygulanır.
Ç) Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar
vergisi mükellefleri (kollektif, adî komandit ve adî şirketler dahil, (A) fıkrasının (9) numaralı
bendi kapsamında söz konusu fıkranın (1) numaralı bendinde yer alan şartlara bakılmaksızın
enflasyon düzeltmesi yapanlar ile kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para
birimiyle tutmalarına izin verilenler hariç), (A) fıkrasında yer alan enflasyon düzeltmesi
yapma şartlarının gerçekleşmediği hesap dönemlerinin sonu itibarıyla, bilançolarına dahil
bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetlerini (bu niteliklerini korudukları müddetçe satkirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilenler hariç) ve bunlar üzerinden
6 / 47
ayrılmış olup bilançolarının pasifinde gösterilen amortismanları aşağıda belirtilen şartlar
doğrultusunda yeniden değerleyebilirler.
1. İktisadi kıymetlerin maliyet bedellerine eklenmiş bulunan (iktisadi kıymetlerin
aktifleştirildiği hesap dönemine ilişkin olanlar hariç) kur farkları ve kredi faizleri (bunlara
isabet eden amortismanlar dahil) yeniden değerleme kapsamına girmez.
2. Yeniden değerlemede, iktisadi kıymetlerin ve bunlara ait amortismanların, bu
Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen ve değerlemenin yapılacağı
hesap dönemi sonu itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri dikkate alınır.
Amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda, yeniden değerlemeye esas
alınacak tutar bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak belirlenir.
…
4. Yeniden değerleme neticesinde iktisadi kıymetlerin değerinde meydana gelen değer
artışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışı
ayrıntılı olarak görünecek şekilde, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir. …
5. İktisadi kıymetlerini bu fıkra kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutan
mükellefler bu kıymetlerini, yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden
amortismana tabi tutmaya devam ederler. Yeniden değerlemeye tabi tutulanların her birine
isabet eden değer artışları ile bunların hesap şekilleri amortisman kayıtlarında ayrıntılı
olarak gösterilir.
6. Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, sermayeye ilave
edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen
kısmı, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya
kurumlar vergisine tabi tutulur. Sermayeye eklenen değer artışları, ortaklar tarafından
işletmeye ilave edilmiş kıymetler olarak kabul edilir. Bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.
7. Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması (satış, devir,
işletmeden çekiş, tasfiye gibi) halinde, bunlara isabet eden pasifte özel bir fon hesabında
gösterilen değer artışları aynen amortismanlar gibi muameleye tabi tutulur.
…
10. Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından önce
(A) fıkrasında belirtilen enflasyon düzeltmesi yapılmasına ilişkin şartların oluşması halinde,
anılan fıkranın (7) numaralı bendi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılır. Söz konusu bent
gereği öz sermaye kalemlerinin düzeltilmesinde bu madde kapsamındaki yeniden değerleme
değer artış fonu öz sermayeden düşülür. Ayrıca mezkûr değer artış fonunun sermayeye ilavesi
nedeniyle oluşan sermaye artışları sermaye artışı olarak dikkate alınmaz ve enflasyon
düzeltmesine tabi tutulmaz.
11. (A) fıkrası uyarınca enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluştuğu dönemlerde,
bu fıkra uyarınca yeniden değerleme yapılmaz. Anılan fıkrada belirtilen enflasyon
düzeltmesine ilişkin şartların oluşmadığı ilk hesap döneminden itibaren, bu fıkra hükümleri
uyarınca yeniden değerleme uygulamasına devam olunabilir. Bu durumda iktisadi kıymetlerin
yeniden değerlemesine esas değerler olarak, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş son
bilançoda yer alan değerler dikkate alınır. Bu değerin tespitinde, iktisadi kıymetler için
amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda, bu amortismanlar tam
olarak ayrılmış varsayılır.
12. Bu fıkra kapsamında yeniden değerleme yapılan hesap döneminden sonra (A)
fıkrası uyarınca enflasyon düzeltmesi şartlarının yeniden oluşması durumunda, bu fıkra
7 / 47
hükümlerine göre yeniden değerlemeye tabi tutulmuş olan iktisadi kıymetler ile bunlara
ilişkin amortismanlar düzeltilmiş son değerleri dikkate alınarak enflasyon düzeltmesine tabi
tutulur.
…”,
– Geçici 31 inci maddesinde, “Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter
tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (finans ve bankacılık sektöründe faaliyet
gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları,
münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden
mükellefler ile bu Kanunun 215 inci maddesi uyarınca kendilerine kayıtlarını Türk para
birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilenler hariç) bu maddenin
yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlarını (sat-kirala-geri al
işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmazlar hariç) 30/9/2018 tarihine
kadar aşağıdaki şartlarla yeniden değerleyebilirler.
a) Yeniden değerlemede, taşınmazların ve bunlara ait amortismanların, bu Kanunda
yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih
itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri dikkate alınır. Amortismana tabi
taşınmazlar için amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda yeniden
değerlemeye esas alınacak tutar bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak
belirlenir.
…
c) Yeniden değerleme neticesinde taşınmazların değerinde meydana gelecek değer
artışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların her birine isabet eden değer artışları
ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir.…
Taşınmazlarını bu madde kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutan mükellefler bu
kıymetlerini, yapılan yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden
amortismana tabi tutmaya devam ederler.
…
Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, sermayeye ilave edilme
dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmı, bu
işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar
vergisine tabi tutulur.
Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların elden çıkarılması halinde, pasifte özel
bir fon hesabında gösterilen değer artışları, kazancın tespitinde dikkate alınmaz.
Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların elden çıkarılmasından önce bu
Kanunun mükerrer 298 inci maddesi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılmasına ilişkin
şartların oluşması halinde, bu madde gereğince oluşan değer artışı fonu özsermayeden
düşülmek suretiyle mezkûr madde uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılır.
Birinci fıkrada sayılan mükellefler bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla
aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini (satkirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmaz ve iktisadi kıymetler
hariç) 31/12/2021 tarihine kadar yukarıda yer alan kapsam, şart ve hükümlere uymak
koşuluyla yeniden değerleyebilirler. Şu kadar ki;
…
dikkate alınır. …”,
8 / 47
– Geçici 32 nci maddesinde, “Bu maddeyi ihdas eden Kanunla mükerrer 298 inci
maddeye eklenen (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerleme yapabilecek olan mükellefler,
anılan fıkra uyarınca ilk kez yeniden değerleme yapacakları hesap döneminden önceki hesap
döneminin sonu itibarıyla bilançolarına kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi
diğer iktisadi kıymetlerini (bu niteliklerini korudukları müddetçe sat-kirala-geri al işlemine
veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmaz ve iktisadi kıymetler hariç) aşağıdaki
şartlarla yeniden değerleyebilirler.
a) Yeniden değerlemede, taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin
ve bunlara ait amortismanların, bu Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit
edilen ve bu Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası uyarınca ilk kez yeniden
değerleme yapılacak hesap döneminden önceki hesap döneminin sonu itibarıyla yasal defter
kayıtlarında yer alan değerleri dikkate alınır. Amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış
olması durumunda, yeniden değerlemeye esas alınacak tutar bu amortismanlar tam olarak
ayrılmış varsayılarak belirlenir.
…
c) Yeniden değerleme neticesinde taşınmazlar ve amortismana tabi diğer iktisadi
kıymetlerin değerinde meydana gelecek değer artışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan
taşınmazlar ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer
artışları ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında
gösterilir. …
Taşınmaz ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini bu madde kapsamında
yeniden değerlemeye tabi tutan mükellefler bunları, yapılan yeniden değerleme sonrasında
bulunan değerleri üzerinden amortismana tabi tutmaya devam ederler.
…
Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, sermayeye ilave edilme
dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmı, bu
işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar
vergisine tabi tutulur.
Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmaz ve amortismana tabi diğer iktisadi
kıymetlerin elden çıkarılması halinde, pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer
artışları, kazancın tespitinde dikkate alınmaz.
…
Bu madde kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazlar ve amortismana
tabi diğer iktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından önce bu Kanunun mükerrer 298 inci
maddesinin (Ç) fıkrası uyarınca yeniden değerleme yapılmadan mezkûr maddenin (A) fıkrası
gereğince enflasyon düzeltmesi yapılmasına ilişkin şartların oluşması halinde, bu madde
gereğince oluşan değer artışı fonu öz sermayeden düşülmek suretiyle mezkûr madde uyarınca
enflasyon düzeltmesi yapılır.
…”,
– Geçici 33 üncü maddesinde, “Geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2021 ve
2022 hesap dönemleri (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2022 ve 2023 yılında
biten hesap dönemleri itibarıyla) ile 2023 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde mükerrer
298 inci madde kapsamındaki enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına
bakılmaksızın mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz.
9 / 47
Mükerrer 298 inci maddenin (Ç) fıkrası uygulaması açısından, birinci fıkrada
enflasyon düzeltmesi yapılmayacağı belirtilen dönemler enflasyon düzeltmesi şartlarının
gerçekleşmediği dönem olarak değerlendirilir.
31/12/2023 tarihli mali tablolar, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına
bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Yapılan enflasyon düzeltmesinden
kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir. Bu şekilde tespit
edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.
Bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkrası hükümleri, mükerrer 298 inci maddenin
(A) fıkrasının (9) numaralı bendi kapsamında olan mükellefler bakımından geçerli değildir.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye
Bakanlığı yetkilidir.”
hükümleri yer almaktadır.
(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (8) numaralı
bendinin ve geçici 33 üncü maddesinin beşinci fıkrasının verdiği yetkiye dayanılarak, 2023
hesap dönemi ve şartların oluşmasına ve devamına bağlı olarak (geçici vergi dönemleri dâhil)
izleyen hesap dönemlerine ilişkin enflasyon düzeltmesi işlemlerinin usul ve esasları bu
Tebliğle belirlenmektedir.
Tanım ve kısaltmalar
Madde 3- (1) Bu Tebliğ uygulamasında;
a) 193 sayılı Kanun: 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununu,
b) 213 sayılı Kanun: 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununu,
c) 5520 sayılı Kanun: 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununu,
ç) Bilanço esasına göre defter tutan mükellef: 213 sayılı Kanunun 177 nci maddesinde
sayılan mükellefleri,
d) ROFM: Reel olmayan finansman maliyetini,
e) Yİ-ÜFE: Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 2004 yılı Aralık ayı
bakımından toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) değerini, 1/1/2005 tarihinden itibaren üretici
fiyatları endeksi (ÜFE) değerlerini, 1/1/2014 tarihinden itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi
(Yİ-ÜFE) değerlerini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Enflasyon Düzeltmesinin Mahiyeti ve Genel Esasları
Enflasyon düzeltmesinin mahiyeti
Madde 4- (1) Genel anlamda enflasyon düzeltmesi, paranın satın alma gücündeki
değişmeler nedeniyle gerçek durumu ifade edemeyen mali tabloların, gerçek durumu ifade
eder hale gelmelerini sağlamak üzere düzeltme işlemine tabi tutulmasıdır.
213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında enflasyon
düzeltmesi, “mali tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanması”
şeklinde tanımlanmıştır. Buna göre enflasyon düzeltmesi, mali tablolarda yer alan parasal
olmayan kıymetlerin Türk Lirası değerlerinin, tablonun ait olduğu tarihteki değerine
yükseltilmesinden ibaret bir işlemdir. Düzeltme, parasal olmayan kıymetlerin enflasyon
10 / 47
düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayıları ile çarpılması suretiyle
gerçekleştirilecektir.
(2) Enflasyon düzeltmesinde mükellefler aşağıdaki işlemleri/adımları sırasıyla yerine
getireceklerdir.
a) Mali tabloda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu
tespit edilecektir.
b) Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate
alınacak tutarları (düzeltmeye esas tutarları) bulunacaktır.
c) Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde düzeltmeye
esas tarihleri ve düzeltme/taşıma katsayıları belirlenecektir.
ç) Tespit edilmiş düzeltmeye esas tutarlar ait oldukları düzeltme/taşıma katsayılarıyla
çarpılacak ve parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmiş tutarları hesaplanacak ve düzeltilmiş
değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki enflasyon farkları kayıtlara alınacaktır.
d) Parasal olmayan kıymetler düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetler ise
düzeltmeye tabi tutulmaksızın mali tabloda gösterilecektir.
Düzeltme sırasında göz önünde bulundurulacak temel ilkeler
Madde 5- (1) Enflasyon düzeltmesi yapılırken, Tebliğin ilerleyen bölümlerinde yer
alan esaslarla birlikte aşağıdaki ilkeler de göz önünde bulundurulacaktır.
a) Tebliğ ekinde yer alan parasal ve parasal olmayan kıymetlerin gösterilmiş olduğu
listeler, işletmelerde para olarak yalnızca Türk Lirasının kullanıldığı prensibine dayanılarak
hazırlanmıştır.
b) Mükellefler yabancı para üzerinden yapmış oldukları işlemlerini 213 sayılı
Kanunun mevcut hükümleri doğrultusunda değerlemeye devam edecekler, bunlar için ayrıca
düzeltme yapmayacaklardır. Bu Tebliğ uygulamasında yabancı paralar ile yabancı para
cinsinden ifade edilen (alacak ve borç senetleri gibi) kıymetler parasal kıymet olarak
addedilecektir.
c) İktisadi işletmeye dâhil (karşılıklar gibi) bir takım iktisadi kıymetler asli bir kıymet
mahiyeti taşımamakta ve belli bir iktisadi kıymete bağlı olarak hesaben mali tabloda
kendilerine yer bulmaktadırlar. Bu tür kıymetler bağlı oldukları iktisadi kıymete göre parasal
ya da parasal olmayan ayrımına tabi tutulacaktır. Bir başka ifadeyle, bunların karşılık olarak
ayrıldığı kaynağın, parasal olan veya olmayan kıymet olup olmamasına göre, enflasyon
düzeltmesinde dikkate alınması gerekir. Düzeltme işlemine tabi olacak karşılıklar da 213
sayılı Kanun hükümlerine göre ayrılması mümkün olan karşılıklardır. Buna göre, 213 sayılı
Kanun hükümlerine göre ayrılması mümkün olmayan bir karşılık, bilançoda yer alsa bile
enflasyon düzeltmesinde dikkate alınmayacaktır. Örneğin, kıdem tazminatı karşılığı, garanti
gider karşılığı gibi karşılıklar 213 sayılı Kanunda sayılan karşılıklar arasında yer
almadığından enflasyon düzeltmesinde de kıdem tazminatı karşılığı veya garanti gider
karşılığı dikkate alınmayacaklardır. 213 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak ayrılmış olan
şüpheli alacak karşılığı ise parasal mahiyet taşıdığından enflasyon düzeltmesine tabi
tutulmayacaktır.
ç) Hisse senetleri esas itibarıyla parasal olmayan bir iktisadi kıymettir ve
düzeltme/taşıma katsayısı ile çarpılmak suretiyle düzeltme işlemi gerçekleştirilecektir.
Ancak, işletmelerin aktifinde bulunan yabancı para cinsinden hisse senetleri, iştirakler
ve avansların, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 nci maddesinin (A) fıkrasının (8) numaralı
11 / 47
bendinin verdiği yetkiye istinaden, düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltilmeleri uygun
görülmüştür.
d) İktisadi işletmeye dâhil olup düzeltme işlemine konu olan parasal olmayan
kıymetlerin, işletme ile aidiyeti, düzeltmeye esas tarih ve bedellerinin tevsiki zorunludur.
213 sayılı Kanunun geçici 33 üncü maddesiyle yapılan erteleme
Madde 6- (1) 1/1/2004 tarihinden sonrasına ait mali tabloların enflasyon düzeltmesine
tabi tutulmasına ilişkin ana esaslar 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A)
fıkrasında yer almaktadır:
a) Mükellefler fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dâhil son üç hesap
döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10’dan fazla olması halinde
mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır. Cumhurbaşkanınca bu oranların
değiştirilmesi halinde yeni oranlar dikkate alınacaktır. Enflasyon düzeltmesine başlanılan bir
hesap döneminden sonra, söz konusu şartlardan sadece birinin gerçekleşmemesi halinde de
enflasyon düzeltmesi yapma yükümlülüğü devam edecektir.
Enflasyon düzeltmesi, her iki şartın aynı anda birlikte gerçekleşmemesi halinde ise
sona erecektir. Diğer bir ifade ile enflasyon düzeltmesi yapılan bir hesap döneminden sonra
Yİ-ÜFE’deki artışın;
– İçinde bulunulan dönem dâhil son üç hesap döneminde %100’den
ve
– İçinde bulunulan hesap döneminde %10’dan
az olması halinde enflasyon düzeltmesi sona erecektir.
b) Mükellefler, geçici vergi dönemlerinin sonu itibarıyla mali tabloları düzenlemek ve
enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Geçici vergi dönemlerinde yukarıda belirtilen
oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dâhil önceki
otuz altı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son on iki ay dikkate alınacaktır.
c) Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme
yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi
sonunda da düzeltme yapılacaktır.
(2) 2021 takvim yılı sonu itibariyle söz konusu enflasyon düzeltme şartları oluşmakla
birlikte, mezkûr Kanuna 7352 sayılı Kanunla eklenen geçici 33 üncü maddeyle; geçici vergi
dönemleri de dâhil olmak üzere 2021 ve 2022 hesap dönemleri (kendilerine özel hesap
dönemi tayin edilenlerde 2022 ve 2023 yılında biten hesap dönemleri) ile 2023 hesap dönemi
geçici vergi dönemlerinde mükerrer 298 inci maddenin (A) fıkrası kapsamındaki enflasyon
düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tabloların enflasyon
düzeltmesine tabi tutulmaması, ancak 2023 hesap dönemi sonuna ait mali tabloların,
enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine
tabi tutulması öngörülmüş, diğer bir ifade ile enflasyon düzeltmesi 2023 hesap dönemi sonuna
kadar ertelenmiştir.
Sonuç olarak, mükellefler 31/12/2023 tarihli (kendilerine özel hesap dönemi tayin
edilenlerde 2024 yılında biten özel hesap dönemi sonuna ait) mali tablolarını 213 sayılı
Kanunun geçici 33 üncü maddesi gereğince düzeltecek, daha sonraki dönemlere ait mali
tabloların düzeltme işlemleri ise aynı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında
öngörülen şartların varlığına bağlı olarak yapılacaktır.
Düzeltme işlemine tabi tutulacak mali tablolar
12 / 47
Madde 7- (1) 213 sayılı Kanunun 175 inci ve mükerrer 257 nci maddelerinin verdiği
yetkiye dayanılarak;
a) Muhasebenin Temel Kavramları,
b) Muhasebe Politikalarının Açıklanması,
c) Mali Tablolar İlkeleri,
d) Mali Tabloların Düzenlenmesi ve Sunulması,
e) Tekdüzen Hesap Çerçevesi Hesap Planı ve İşleyişi
ile ilgili düzenlemelerin/açıklamaların yapıldığı 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi
Uygulama Genel Tebliğinin “III- Mali Tablolar İlkeleri” başlıklı ekine göre mali tablolar
aşağıdaki tabloları içerir:
1) Bilanço,
2) Gelir Tablosu,
3) Satışların Maliyeti Tablosu,
4) Fon Akım Tabloları,
5) Nakit Akım Tablosu,
6) Kâr Dağıtım Tablosu,
7) Öz Kaynaklar Değişim Tablosu.
Bu tablolardan, bilanço ve gelir tablosu dipnotları ve ekleri ile birlikte temel mali
tabloları, diğerleri ise ek mali tabloları oluşturmaktadır.
(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (8) numaralı
bendinin (b) alt bendinin verdiği yetkiye dayanılarak, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda
olan mükelleflerce, mali tablolardan sadece bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulması
uygun görülmüştür.
Enflasyon düzeltmesi yapacak olanlar
Madde 8- (1) Enflasyon düzeltmesi, kollektif, adî komandit ve adî şirketler dâhil
kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri
tarafından yapılır. Yani bir işletmenin enflasyon düzeltmesi yapması için iki şart
öngörülmüştür:
a) Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak,
b) Bilanço esasına göre defter tutmak.
Örnek: (C) işletmesinin ortakları bir baba ve bir oğuldan oluşmakta ve işletme adi
ortaklık statüsünde faaliyet göstermektedir. Şirketin iştigal konusu perakende nalburiye
malzemeleri alım-satımıdır. Baba ve oğulun ayrı ayrı gelir vergisi mükellefiyetleri olup,
işletmede bilanço esasına göre defter tutulmakta ve hesap dönemi takvim yılıdır.
Bu işletme, her iki şartı da gerçekleştirdiği için 31/12/2023 tarihli bilançosunu ve
şartların gerçekleşmesine bağlı olarak izleyen (1/1/2024 tarihinden sonraki) geçici vergi ve
hesap dönemi sonlarına ait bilançolarını düzeltme işlemine tabi tutacaktır.
(2) 213 sayılı Kanunun geçici 33 üncü maddesi gereğince 31/12/2023 tarihli
(kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2024 yılında biten özel hesap dönemi sonuna
ait) bilançonun, izleyen geçici vergi ve hesap dönemlerinde ise düzeltme şartlarının
gerçekleşmesine/varlığına bağlı olarak aynı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A)
13 / 47
fıkrası gereğince geçici vergi ve hesap dönemleri sonuna ait bilançoların mezkûr madde ile bu
Tebliğe göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulması, anılan mükellefler (Tebliğin bu
maddesinde enflasyon düzeltmesi yapamayacakları belirtilenler hariç) için zorunluluk olup,
uygulama açısından mükelleflerin herhangi bir seçimlik hakları bulunmamaktadır.
(3) İktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların bünyesindeki
işletmeler ve imtiyazlı işletmelerin, bilanço esasına göre defter tutuyor olmaları ve kurumlar
vergisi yönünden mükellefiyetlerinin bulunuyor olması durumunda enflasyon düzeltmesi
yapmaları zorunludur.
(4) Yeni işe başlayan mükelleflerin enflasyon düzeltmesine tabi olup olmadıkları da
genel esaslara göre belirlenir. Bu mükelleflerde enflasyon düzeltmesi hükümlerinin
uygulanmasında işe başlanılan tarihin bir önemi bulunmamaktadır.
1/1/2024 tarihinden sonraki dönemlerde enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğu
bakımından, son üç ve son bir hesap dönemi, bu mükelleflerin işe başladıkları tarihten önceki
dönemleri kapsıyor olsa dahi şartların gerçekleşip gerçekleşmediğinin hesabında dikkate
alınır.
(5) Kazançlarını işletme hesabı esasına (zirai işletme hesabı dâhil) göre tespit eden
mükellefler ile serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler
enflasyon düzeltmesi yapamazlar. Ancak, amortismana tâbi iktisadi kıymetlerini bu Tebliğe
göre düzeltilmiş tutarları üzerinden amortismana tâbi tutabilirler.
(6) Aşağıda yer alan mükellefler de, enflasyon düzeltmesi yapamazlar:
a) Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen
mükellefler,
b) Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin
verilen, ancak Türk para birimiyle kayıt yapmaya dönen mükelleflerden, Türk para birimiyle
kayıt yapmaya başlanılan hesap döneminden itibaren üç hesap dönemi geçmemiş olanlar.
(7) Bilanço esasına göre defter tutmayan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri bu
Tebliğe göre enflasyon düzeltmesi yapamayacaklardır.
Ancak, 31/12/2023 tarihi itibarıyla faal olup, 2024 takvim yılı veya sonrasında ilk defa
bilanço esasına geçen mükellefler ilk düzeltme işlemlerini bilanço esasına geçtikleri tarih
itibarıyla geçici 33 üncü madde ve bu Tebliğin üçüncü bölümüne göre; daha sonraki düzeltme
işlemlerini de mükerrer 298 inci maddenin (A) fıkrası ve bu Tebliğin dördüncü bölümüne
göre yapacaklardır.
Ayrıca, 31/12/2023 tarihi itibariyle bilanço esasında defter tutmakta iken 1/1/2024
tarihi itibariyle işletme hesabı esasında defter tutmaya başlayan mükellefler 31/12/2023 tarihi
itibariyle enflasyon düzeltmesi yapmak için gereken şartları taşıdığından, 31/12/2023 tarihli
bilançoyu düzelterek 1/1/2024 tarihi itibariyle işletme hesabı kayıtlarını ve envanterini
düzeltilmiş bilançodaki değerlere dayandırmak zorundadır.
(8) Gelir/kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmakla birlikte kazançları gelir veya
kurumlar vergisinden istisna olan, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler de enflasyon
düzeltmesi hükümlerine göre düzeltme yapmak zorundadırlar.
Bilançoda düzeltme işlemine tabi tutulacak kıymetler
Madde 9- (1) Satın alma gücü ile ulusal para değerindeki değişmeler arasındaki ilişki
göz önünde bulundurulduğunda, mali tablolarda yer alan kıymetler iki gruba ayrılır:
14 / 47
a) Parasal Kıymetler: Ulusal para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri
aynı kalan, ancak satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetler.
b) Parasal Olmayan Kıymetler: Parasal kıymetler dışında kalan kıymetler, diğer bir
ifade ile ulusal para değerindeki değişmelere rağmen satın alma güçleri değişmeyen
kıymetler.
Bu durum bilanço açısından aşağıdaki gibi şematize edilebilir.
Aktif BİLANÇO Pasif
Parasal Varlıklar Parasal Kaynaklar
Parasal Olmayan Varlıklar Parasal Olmayan Kaynaklar
Parasal kıymetler (parasal varlıklar ve parasal kaynaklar) enflasyon düzeltmesine tabi
tutulmaz. Zira bilançoda görünen parasal kıymete ait değer, bilanço tarihi itibarıyla o
kıymetin satın alma gücünü de göstermektedir. Ancak bilançoda görünen parasal olmayan
kıymetlere (parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynaklar) ait değerler, bilanço
tarihi itibarıyla bu kıymetlerin satın alma gücünü gösteren değerler olmadığından, bilançonun
enflasyonun etkilerinden arındırılmasını teminen parasal olmayan kıymetler enflasyon
düzeltmesine tabi tutulur.
(2) Nevi itibarıyla iktisadi işletmelere dâhil bulunan kıymetlerden parasal ve parasal
olmayan kıymetler bu Tebliğ eki listelerde (EK 1 ve EK 2) yer almaktadır. Söz konusu
listelerde öz sermaye kalemlerine yer verilmemekle birlikte, aksi hüküm olmamak şartıyla, bu
Tebliğ uygulamasında öz sermaye kalemleri “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
Özel hesap dönemine tabi olan mükelleflerde enflasyon düzeltmesi
Madde 10- (1) 213 sayılı Kanunun geçici 33 üncü maddesinde, geçici vergi dönemleri
de dâhil olmak üzere 2021 ve 2022 hesap dönemleri (kendilerine özel hesap dönemi tayin
edilenlerde 2022 ve 2023 yılında biten hesap dönemleri itibarıyla) ile 2023 hesap dönemi
geçici vergi dönemlerinde mükerrer 298 inci madde kapsamındaki enflasyon düzeltmesine
ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tabloların enflasyon düzeltmesine
tabi tutulmayacağı, ancak 31.12.2023 tarihli mali tabloların, enflasyon düzeltmesi şartlarının
oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulacağı hükme
bağlanmıştır.
Bu çerçevede, özel hesap dönemine tabi mükellefler, 2022 ve 2023 yılında biten hesap
dönemlerine ilişkin bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmayacaklar, 2024 yılında
biten hesap dönemine ilişkin bilançolarını ise geçici 33 üncü madde kapsamında enflasyon
düzeltmesine tabi tutacaklardır.
Bu bağlamda, 213 sayılı Kanunun 174 üncü maddesi kapsamında kendisine özel hesap
dönemi tayin edilen mükellefler bakımından, bu Tebliğ uygulamasında;
• 31/12/2023 tarihli bilanço, 2024 yılı içinde biten hesap dönemi sonundaki bilançoyu,
• 2023 yılı hesap dönemi, 2024 yılı içinde biten hesap dönemini,
• 1/1/2024 tarihi, 2024 yılı içinde başlayan hesap döneminin başındaki tarihi
ifade edecektir.
(2) Özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler, 2024 ve izleyen dönemlerde
kullandıkları özel hesap dönemine ait geçici vergi dönemleri itibarıyla enflasyon düzeltme
15 / 47
şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğine bakarak enflasyon düzeltmesi yapıp
yapmayacaklarına karar vereceklerdir.
Dolayısıyla, özel hesap dönemine tabi olan mükellefler 2024 ve izleyen dönemlerde
enflasyon düzeltme şartlarının gerçekleştiği ilk geçici vergi dönemi ve aynı hesap dönemi
içindeki izleyen geçici vergi dönemleri ve hesap dönemi sonunda bilançolarını bu Tebliğin
dördüncü bölümü kapsamında enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır.
(3) Kendisine özel hesap dönemi tayin edilmiş mükelleflerin, bu Tebliğle yapılan
açıklamaları, anılan tarihleri göz önünde bulundurarak değerlendirmeleri gerekmektedir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
2023 Hesap Dönemi Sonuna Ait Bilançonun Düzeltilmesi
Düzeltme işlemine tabi tutulacak bilanço
Madde 11- (1) Hesap dönemi takvim yılı olanlar 31/12/2023 tarihi itibariyle
düzenleyecekleri bilançoyu düzeltme işlemine tabi tutacaktır.
(2) Kendisine özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler için geçici 33 üncü maddeye
göre düzeltilecek bilanço, 2024 yılı içinde biten hesap dönemi sonunda düzenleyecekleri
bilanço olacaktır.
Örnek: Bilanço esasına göre defter tutan (B) işletmesinin hesap dönemi takvim yılı
olmayıp 1 Haziran’da başlamakta ve 31 Mayıs’ta sona ermektedir. Buna göre (B) işletmesi,
213 sayılı Kanunun geçici 33 üncü maddesine göre yapması gereken düzeltme işlemini
31/5/2024 tarihli dönem sonu bilançosu üzerinde yapacaktır.
Düzeltme işlemi
Madde 12- (1) Kapsam dâhilindeki mükelleflerce;
a) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilanço, enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümler göz
önünde bulundurulmaksızın düzenlenecektir.
b) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilanço için geçerli olmak üzere enflasyon
düzeltmesi yapılacak ve 2023 hesap dönemine ait vergi matrahı, düzeltme öncesi mali
tablolara göre tespit edilen kârlar üzerinden hesaplanacaktır.
c) 2023 hesap dönemi sonunda düzenlenen bilanço her halükarda enflasyon
düzeltmesine tabi tutulacaktır.
(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (7) numaralı
bendine göre;
a) Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon
düzeltmesi şartlarının yeniden oluşması halinde, enflasyon düzeltmesi yapılan en son
dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır.
b) Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar
olarak kabul edilmez. Ancak, matrahın tespitinde geçmiş yıl malî zararları mukayyet değerleri
ile dikkate alınır.
c) Birikmiş amortismanlar, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde
düzeltme sonrasında ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilir.
ç) Bu işlemlerden doğan pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir
suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin
yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur.
Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl
16 / 47
zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave
edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.
Ayrıca, geçici 33 üncü madde uyarınca, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun,
enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine
tabi tutulmasından kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir.
Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak
kabul edilmez.
(3) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi; 213 sayılı Kanunun
mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası hükümleri, geçici 33 üncü madde hükümleri ve bu
Tebliğde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yapılır.
(4) 2023 hesap dönemine ait vergi matrahının, düzeltme öncesi mali tablolara göre
tespit edilmesi gerektiğinden, 2023 hesap dönemi amortisman gideri de enflasyon düzeltmesi
öncesi değerler üzerinden hesaplanacaktır.
Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları
Madde 13- (1) Parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işleminde, düzeltmeye esas
tarih itibarıyla sahip olduğu ve 213 sayılı Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre,
Tebliğin bu maddesi de dikkate alınmak suretiyle, tespit edilen tutarları/değeri esas alınır.
31/12/2023 tarihli bilanço düzeltilirken parasal olmayan kıymetlerin, 213 sayılı Kanunun
değerleme hükümlerine göre olması gereken değerleri üzerinden bilançoda yer almış
olmalarına dikkat edilmelidir.
(2) Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları
belirlenirken bir kısım değerler, parasal olmayan kıymetlerin 213 sayılı Kanunun değerleme
hükümlerine göre bulunan tutarlarından düşülür ve bu işlemden sonra bulunan miktarlar
düzeltmeye esas alınır.
Bu kapsamda;
a) Düzeltmeye esas alınacak tutara ulaşılırken; ROFM, ilgili parasal olmayan kıymetin
düzeltmeye esas değerinden düşülmek suretiyle düzeltme işlemi yapılır.
b) 1/1/2024 tarihinden önce ayrılmış ve sermayeye ilave edilmiş olan yeniden
değerleme değer artış fonu gibi fonların sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışları,
artış olarak dikkate alınmaz ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz. Bu kapsamda,
Tebliğin 15 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasında, geçmiş yıl kârları ve zararları hesabına
aktarılarak kapatılacağı belirtilen fon hesaplarındaki tutarların 1/1/2024 tarihinden önce
sermayeye ilave edilmiş olması halinde, bu değerler sermayenin, düzeltmeye esas tutarı
hesaplanırken düşülür ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz.
(3) Düzeltmeye esas tutar olarak;
a) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına göre enflasyon
düzeltmesine tabi tutulan en son bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetler için, söz
konusu bilançoda yer alan düzeltilmiş değerler,
b) 213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi, geçici 32 nci maddesi ve/veya mükerrer
298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi
kıymetler için, en son yapılan yeniden değerleme sonrası değerler
dikkate alınır.
Reel olmayan finansman maliyeti
17 / 47
Madde 14- (1) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilanço üzerinde yapılacak düzeltme
işleminde; bilançoda yer alan bazı parasal olmayan varlıkların içerisinde bulunan reel
olmayan finansman maliyetlerinin, ilgili varlığın maliyet veya alış bedelinden düşülmesi
sonucu bulunacak tutar düzeltmeye esas alınır.
Buna göre, mükelleflerin yapmış oldukları borçlanmalarda katlanmış oldukları ve
parasal olmayan varlıkların maliyet veya alış bedeline ekledikleri finansman giderlerinin
içerisinde, borç tutarında ilgili dönemdeki enflasyon nedeniyle oluşan değer kaybının
telafisine yönelik bir unsur da bulunduğundan, yani alınan borcun geri ödenmesinde borç
verenin enflasyon nedeniyle uğrayacağı kayıp tutarı da finansman gideri içerisinde yer
aldığından, maliyet veya alış bedeline eklenen finansman gideri içerisindeki anaparaya ait
enflasyon kaybının ayrıştırılmasından sonra kalan kısmın (finansman giderinin sadece reel
kısmının) enflasyon düzeltmesinde dikkate alınması gerekmektedir.
(2) Maliyet veya alış bedellerine intikal ettirilmiş ve düzeltmeye esas tutara ulaşılırken
düşülecek reel olmayan finansman maliyeti ihtiva edebilecek parasal olmayan varlıklar
aşağıda gösterilmiştir.
1. Stoklar,
2. Maddi duran varlıklar,
3. Mali duran varlıklar,
4. Özel tükenmeye tabi varlıklar.
Maliyet veya alış bedelleri içerisinde ROFM ihtiva edebilen, iktisadi işletmeye dâhil
kıymetler Tebliğe ekli listede (EK 3) yer almaktadır.
(3) Düzeltme işleminde, ROFM, “Borç Tutarının Esas Alınması” ve “Toplam
Finansman Maliyetinin Esas Alınması” yöntemlerinden biri seçilerek hesaplanabilir.
a) Borç tutarının esas alınması yönteminde, ROFM; her türlü borçlanmada, borç
tutarlarına borcun kullanıldığı döneme ait Yİ-ÜFE artış oranının uygulanması suretiyle
hesaplanır.
ROFM =
Borç
Tutarı X
Borcun Kapatıldığı Aya Ait Yİ-ÜFE – Borcun Alındığı Aya
Ait Yİ-ÜFE
Borcun Alındığı Aya Ait Yİ-ÜFE
Formüldeki oranın birden büyük çıkması hali, formüle göre bulunan değerin borç
tutarına uygulanması suretiyle ROFM’nin hesaplanmasına engel teşkil etmemektedir.
Hesaplanan oranın borç tutarına uygulanması suretiyle bulunan tutarın (ROFM), formülde
dikkate alınan borç tutarı nedeniyle ilgili dönemde maliyetle/alış bedeliyle ilişkilendirilen
finansman giderleri toplamından büyük olması halinde, bahse konu finansman giderlerinin
tamamının reel olmadığı, küçük olması halinde ise aşan kısmın reel olduğu kabul edilecektir.
Aylar itibariyle Yİ-ÜFE’de oluşan farklılıklar nedeniyle formüldeki oranın negatif
çıkması halinde, formülde dikkate alınan döneme ilişkin olarak maliyete/alış bedeline intikal
ettirilen finansman giderinin tamamının reel olduğu kabul edilecektir.
Yabancı para üzerinden borçlanmalarda borcun kullanıldığı döneme ait Yİ-ÜFE artış
oranı, borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılıklarına uygulanır. Dolayısıyla yabancı para
üzerinden yapılan borçlanmalarda ROFM hesaplanırken Yİ-ÜFE artış oranının uygulanacağı
borç tutarı, yabancı para üzerinden alınan borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılığıdır.
18 / 47
Birden fazla hesap dönemine yayılan ve finansman gideri her hesap döneminde
maliyete atılan borçlanmalarda, ROFM hesaplanması, her hesap dönemi itibariyle ayrı ayrı
borç tutarının borcun kullanıldığı döneme ait Yİ-ÜFE artış oranının uygulanması suretiyle
hesaplanır. Aynı hesap dönemi içinde, borç geri ödemesinin (kapamanın) birden fazla ayda
yapılması durumunda, her geçici vergi döneminin sonunda geçerli olan Yİ-ÜFE oranı
kullanılabilecektir.
Birden fazla hesap dönemine yayılan ve finansman gideri her hesap döneminde
maliyete atılan yabancı para üzerinden borçlanmalarda, reel olmayan finansman maliyetinin
hesaplanması, her hesap dönemi itibariyle ayrı ayrı borç tutarının borcun alındığı tarihteki
Türk Lirası karşılıklarına borcun kullanıldığı döneme ait Yİ-ÜFE artış oranının uygulanması
suretiyle hesaplanacaktır.
b) Toplam finansman maliyetinin esas alınması yönteminde, maliyet veya alış
bedeline dâhil edilen finansman giderlerinin reel olmayan kısımları, diğer bir ifade ile ROFM;
toplam finansman maliyetlerine, ilgili döneme ait Yİ-ÜFE artış oranının hesap dönemine ait
ortalama ticari kredi faiz oranına bölünmesi sonucunda belirlenen oranlar uygulanmak
suretiyle bulunan tutarın, maliyet veya alış bedelinden düşülmesi suretiyle hesaplanır.
ROFM =
Toplam
Finansman
Maliyeti
X
İlgili Hesap Dönemine Ait Yİ-ÜFE Artış Oranı
İlgili Hesap Dönemine Ait Ortalama Ticari Kredi Faiz
Oranı
Normal şartlar altında, söz konusu formüldeki oranın, (0) ile (1) arasında
gerçekleşmesi gerekir. Oranın (1)’den büyük çıkması, kredi faiz oranlarının, gerçekleşen YİÜFE artış oranlarının gerisinde kaldığını ifade etmektedir. Bu durumda, formüldeki oran (1)
olarak alınacak ve toplam finansman maliyetinin tamamının reel olmadığı kabul edilecektir.
Aylar itibariyle Yİ-ÜFE’de oluşan farklılıklar nedeniyle formüldeki oranın negatif
çıkması halinde ise toplam finansman maliyetinin tamamının reel olduğu kabul edilecektir.
(4) Kredilerle ilgili (vergi ve harçlar gibi) bazı finansman giderleri, kullanılan yabancı
kaynağın kullanım süresine bağlı olarak oluşmadığından enflasyon unsuru içermez. Bu
nedenle enflasyon düzeltmesi uygulamasında bu giderler reel olarak kabul edilir ve bunlar
için ayrıca ROFM ayrıştırması yapılmaz.
(5) 213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi, geçici 32 nci maddesi ve/veya
mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş
iktisadi kıymetlerin değerinin düzeltilmesinde, düzeltmeye esas değer olan yeniden değerleme
sonrası değerler için ROFM hesabı yapılmaz.
(6) Reel olmayan finansman maliyetinin tevsikine ilişkin kayıt ve belgelerin açık ve
kesin bilgiler içermesi gerekmektedir.
(7) Toplulaştırılmış yöntemlerle düzeltmeye tabi tutulan kıymetlerin maliyet bedeline
intikal ettirilen reel olmayan finansman maliyetlerinin düşülmesi ihtiyaridir.
1/1/2024 tarihinden önce ayrılmış ve sermayeye ilave edilmiş olan yeniden
değerleme değer artış fonu gibi fonlar
Madde 15- (1) 1/1/2024 tarihinden önce ayrılmış olan ve sermayeye ilave edilen
yeniden değerleme değer artış fonu, iştirakler yeniden değerleme artış fonu gibi fonların
sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışları, 31/12/2023 tarihli bilançonun
düzeltilmesi sırasında artış olarak dikkate alınmayacak ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi
tutulmayacaktır.
19 / 47
Ayrıca, bilançoda özkaynaklar grubunda yer alan bazı fonların, bu fonların
ayrılmasına kaynak teşkil eden iktisadi kıymetlerin parasal ya da parasal olmayan kıymet
olma durumuna göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulup tutulmayacağı belirlenecektir.
Bu çerçevede parasal kıymet mahiyetinde olan fonların sermayeye ilavesi nedeniyle
oluşan sermaye artışları da, 31/12/2023 tarihli bilançonun düzeltilmesi sırasında artış olarak
dikkate alınmayacak ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.
(2) Sermayenin, düzeltmeye esas tutarına ulaşılırken (sermayeye ilave edilmiş olan);
a) 213 sayılı Kanunun;
– 280/A maddesinin birinci fıkrası kapsamında oluşturulan fon hesabına ilişkin olarak,
işe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonu itibarıyla ortaya çıkmış alacak
bakiyesi tutarı,
– Mükerrer 298 inci maddenin (Ç) fıkrası kapsamında yapılan yeniden değerlemeden
kaynaklı değer artışları,
– Geçici 31 inci ve geçici 32 nci maddeleri kapsamında yapılan yeniden
değerlemelerden kaynaklı değer artışları,
b) 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun ile
193 sayılı Kanunun geçici 85, 90 ve 93 üncü maddeleri ve 5520 sayılı Kanunun geçici 15 inci
maddesi kapsamında oluşturulan fon hesaplarından işletmeye konulan nakit varlıklar gibi
parasal kıymetlerden kaynaklanan tutarlar,
c) Parasal nitelikli olan benzer diğer fon hesaplarından kaynaklı tutarlar
düşülür.
Düzeltilme sonrası bilançoda yer alacak öz sermaye kalemleri
Madde 16- (1) Öz sermaye kalemlerinden;
a) Sermaye,
b) Sermaye düzeltmesi olumlu ve olumsuz farkları,
c) Hisse Senetleri İhraç Primleri,
ç) Hisse Senedi İptal Karları,
d) Yasal Yedekler,
e) Statü Yedekleri,
f) Olağanüstü Yedekler,
g) Özel Fonlar (213 sayılı Kanunun 328 ve 329 uncu maddeleri kapsamında
oluşturulan sabit kıymet yenileme fonu ile aynı Kanunun 325/A maddesi kapsamında ayrılan
girişim sermayesi fonu; 5520 sayılı Kanunun 5/1-e, j ve k bentleri gereğince oluşturulan
fonlar; 6111, 6736, 7143, 7326, 7440 sayılı Kanunlar kapsamında, işletmede mevcut olduğu
halde kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık
hesapları; 6491 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun ek 3 üncü maddesi ile 5746
sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3
üncü maddesi kapsamında oluşturulan fon hesapları gibi)
bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer alır.
193 sayılı Kanunun geçici 85, 90 ve 93 üncü maddeleri ile 5520 sayılı Kanunun geçici
15 inci maddesi ve 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında
20 / 47
Kanun kapsamında oluşturulan fon hesaplarından; mezkûr Kanun hükümleri dâhilinde
işletmeye konulan altın, taşınmaz gibi parasal olmayan kıymetlerden kaynaklı olanlar da
parasal olmayan kıymet olarak kabul edilecek ve bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer
alacaktır.
213 sayılı Kanunun 280/A maddesinin birinci fıkrası uyarınca oluşturulan fon hesabı;
193 Kanunun geçici 84 üncü maddesi, 5746 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi kapsamında
olan hibeler gibi gelir/kurumlar vergisi kazancının tespitinde gelir olarak dikkate alınmayan
hibeler nedeniyle ilgili mevzuat dâhilinde oluşturulan fon hesapları; 193 sayılı Kanunun
geçici 85, 90 ve 93 üncü maddeleri ile 5520 sayılı Kanunun geçici 15 inci maddesi ve 5811
sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun kapsamında
oluşturulan fon hesaplarından; mezkûr Kanun hükümleri dâhilinde işletmeye konulan nakit
varlıklar gibi parasal kıymetlerden kaynaklı fon hesapları parasal kıymet olarak kabul
edilecek ve düzeltmeye tabi tutulmayacaktır, diğer bir ifade ile bilançoda düzeltilmemiş
değerleriyle yer alacaktır.
(2) Diğer öz sermaye kalemleri düzeltilmiş bilançoda gösterilmez. Bu kapsamda 213
sayılı Kanunun;
– Mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası uyarınca oluşturulan yeniden değerleme
değer artış fonu hesabı,
– Geçici 31 inci ve geçici 32 nci maddeleri uyarınca oluşturulan yeniden değerleme
değer artış fonu hesabı,
– İşletmenin iştirakleri ile bağlı ortakları bünyesinde 213 sayılı Kanunun söz konusu
hükümlerine göre yapılan yeniden değerleme dolayısıyla oluşmuş değer artışlarından kaynaklı
iştirakler yeniden değerleme değer artış fonu hesabı,
gibi hesapların bakiyesi Enflasyon Düzeltme Hesabına aktarılmak suretiyle geçmiş
yıllar karları veya zararları hesabıyla ilişkilendirilir.
Düzeltme öncesi “Geçmiş Yıllar Karları”, “Geçmiş Yıllar Zararları” ve “Dönem Net
Karı (Zararı)” hesapları da aynı şekilde işleme tabi tutulur.
(3) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi
tutulmasından kaynaklanan kar/zarar farkı, diğer bir ifade ile düzeltme sonrası hesaplanan
geçmiş yıl kâr veya zararı düzeltilmiş bilançoda öz kaynaklar içinde, Geçmiş Yıllar
Karları/Zararları hesabının alt hesabında izlenir.
(4) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi
tutulmasından kaynaklanan (düzeltme sonrası tespit edilen) geçmiş yıl karı vergiye tabi
tutulmaz, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmez.
Uygulanacak düzeltme katsayıları
Madde 17- (1) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi işlemi, Türkiye
İstatistik Kurumu tarafından Türkiye geneli için hesaplanan ve aylar itibariyle açıklanan YİÜFE değerleri göz önünde bulundurularak aşağıdaki formüle göre saptanacak olan düzeltme
katsayıları kullanılarak yapılacaktır.
Düzeltme Katsayısı =
Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Yİ-ÜFE
Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Yİ-ÜFE
Düzeltme işleminde esas alınabilecek en eski “Düzeltmeye Esas Tarih” 2005 yılından
(2004 takvim yılında enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş olması gereken en son bilançoda
yer alan parasal olmayan kıymetler için, 31/12/2004 tarihinden) itibaren başlar.
21 / 47
Özel hesap dönemine sahip olanlarla 2024 yılından itibaren ilk defa bilanço esasına
göre defter tutacak olan mükelleflerin ilk düzeltme işleminde kullanacakları düzeltme
katsayıları da yukarıdaki formüle göre bulunacaktır.
Yukarıdaki formüle göre bulunacak ve düzeltmeye esas olacak katsayının hesabında,
kesirli (virgülden sonraki) kısım 5 (beş) hane olarak (altıncı hane dikkate alınarak beşinci
hane yuvarlanarak) dikkate alınacaktır.
(2) Aylar itibariyle Yİ-ÜFE’de oluşan farklılıklar nedeniyle düzeltme katsayısının
birden küçük çıkması hali, ilgili kıymetlerin düzeltme sonrası değerinde düşüklüğe sebep
olmakla birlikte bu durum, yukarıdaki formüle göre bulunan değerin düzeltme katsayısı
olarak dikkate alınmasına engel teşkil etmemektedir.
(3) Düzeltme işlemini yapmak için mükellefler bir kısım işlemleri adım adım
gerçekleştirecektir. Bunlardan birisi de parasal olmayan kıymetlerin düzeltmeye esas
tutarlarının ait oldukları düzeltme katsayıları ile çarpılmasıdır.
Düzeltme işlemini yapabilmek için kullanılması zorunlu olan “Düzeltme Katsayısı”nı
belirlemek amacıyla; 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan parasal olmayan
kıymetler için esas alınacak “Düzeltmeye Esas Tarih” aşağıdaki esaslara göre belirlenecektir:
a) Alış bedeli ile değerlenen menkul kıymetler ve mali duran varlıklar için: Satın Alma
Tarihi
b) İlk madde ve malzeme, ticari mallar, yarı mamul ve mamul stokların maliyetine
dâhil edilen unsurlar, yıllara sâri inşaat ve onarım işlerinde maliyeti oluşturan unsurlar,
gelecek aylara ve yıllara ait giderler, maddi duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar,
maddi olmayan duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, özel tükenmeye tabi
varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, yıllara sâri inşaat ve onarım hakedişleri ile haklar
ve şerefiyeler, özel fonlar (sabit kıymet yenileme fonu, 5520 sayılı Kanunun 5/1-e bendi
gereğince oluşturulan fon gibi parasal olmayan kıymet olarak kabul edilen fonlar), kâr
yedekleri için: Defterlere Kayıt Tarihi
(Bunlara mahsuben verilen veya alınan parasal olmayan avanslar, ödeme veya tahsil
tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir),
c) Parasal olmayan alınan depozito ve teminatlar ile avanslar, nakit olarak ödenmiş
sermaye, hisse senetleri ihraç primleri, hisse senedi iptal karları için: Tahsil Tarihi
ç) Parasal olmayan verilen depozito ve teminatlar ile avanslar için: Ödeme Tarihi
d) Ayni sermaye olarak konulan kıymetler için: Mülkiyetin İntikal Ettiği Tarih
e) Kâr yedekleri, geçmiş yıl karları ve net dönem karının, parasal olmayan kıymet
olarak kabul edilecek fonların, öz sermaye kalemlerine ait fark hesaplarının sermayeye ilave
edilmesi dolayısıyla artırılan sermaye için: Tescil Tarihi
f) Nakdi sermaye karşılığı alınan hisse senetleri için: Ödeme Tarihi
g) Ayni sermaye karşılığı alınan hisse senetleri için: Sermaye Olarak Konulan
Kıymetlerin Mülkiyetinin İntikal Ettiği Tarih
ğ) Temettü karşılığı alınan hisse senetleri için: İştirak Edilen Şirket Sermayesinin
Tescil Tarihi
h) Parasal olmayan karşılıklar için: Bağlı Oldukları İktisadi Kıymet İçin Belirlenen
Tarihler.
22 / 47
(4) 31/12/2023 tarihinden öncesine rastlayan (5520 sayılı Kanunun 19 uncu maddesi
ile 193 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde belirtilen ve mukayyet değerleriyle yapılan) devir
işlemleri nedeniyle işletme aktifinde yer alan iktisadi kıymetlerin düzeltmeye esas tarihi
olarak devir tarihi değil söz konusu kıymetlerin devir yoluyla ortadan kalkan işletmenin
envanterine alındığı; birleşmede ise birleşilen kurumun kayıtlarına intikal ettiği (Tebliğin bu
maddesinde ayrıntıları gösterilen) tarih düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınacaktır.
(5) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (8) numaralı
bendinin (c) alt bendinin verdiği yetkiye istinaden, kayıtlara giriş tarihi ay olarak belli
edilemeyen parasal olmayan iktisadi kıymetler için ilgili kıymetin işletme bünyesine girdiği
yılın ilk ayının, kayıtlara giriş tarihi yıl olarak belli edilemeyen iktisadi kıymetler için ise
işletmenin hayata geçtiği yılın ilk ayının (işletmenin 2005 yılından önceki bir tarihte kurulmuş
olması halinde 2005 yılının Ocak ayı) düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınması uygun
bulunmuştur. Kayıtlara giriş tarihi ay olarak belli edilemeyen iktisadi kıymetler, 31/12/2023
tarihinden önce meydana gelen (5520 sayılı Kanunun 19 uncu maddesi ile 193 sayılı Kanunun
81 inci maddesinde belirtilen ve mukayyet değerleriyle yapılan) devir işlemlerinden geliyor
ise enflasyon düzeltmesine tabi bu nev’i kıymetler için düzeltmeye esas tarih olarak devir
tarihi dikkate alınabilecektir.
(6) Söz konusu yetkiye dayanılarak, düzeltme katsayısının belirlenmesinde;
a) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına göre enflasyon
düzeltmesine tabi tutulan en son bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetler için,
düzeltmeye esas tarih olarak 31/12/2004 tarihinin (özel hesap dönemine sahip mükelleflerde
2004 takvim yılında başlayan hesap döneminin son gününün),
b) 213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi, geçici 32 nci maddesi ve/veya mükerrer
298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi
kıymetler için düzeltmeye esas tarih olarak; geçici 32 ve mükerrer 298 inci maddesinin (Ç)
fıkrası kapsamında yeniden değerleme yapılmamış ancak geçici 31 inci madde kapsamında
yeniden değerleme yapılmış olanlarda yeniden değerleme yapılabilmesi için esas alınan aktife
kayıtlı olma şartının arandığı tarihten önceki ayın son gününün, geçici 32 ve/veya mükerrer
298 inci maddenin (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerleme yapılmış olanlarda, yeniden
değerlemenin ilgili olduğu dönemin son gününün,
c) Şahıs işletmelerinde sermaye tescile tabi olmadığından, sermaye hesabında yer alan
tutarın defter kayıt tarihinin, sonraki yıllarda ise dönem sonunda meydana gelen artış ve
azalışlarda (oluşan karın/zararın sermaye ile ilişkilendirilmesi gibi) hesap dönemi sonunun,
dikkate alınması uygun bulunmuştur.
Toplulaştırılmış yöntemlere göre düzeltme katsayıları
Madde 18- (1) Enflasyon düzeltmesinde mükelleflerce, bu maddede yer alan
toplulaştırılmış yöntemlere göre bulunan katsayılar kullanılarak düzeltme işlemi
gerçekleştirilebilir. Toplulaştırılmış yöntemler tercih ediliyorsa, bu maddede yer alan esaslara
göre düzeltme işlemi gerçekleştirilecektir.
Toplulaştırılmış yöntemler kullanılarak düzeltilebilecek parasal olmayan kıymetler,
stoklarla sınırlıdır. 213 sayılı Kanunun değerleme ölçütlerine göre stoklar, maliyet bedeli ile
değerlenmekte olup, 2023 hesap dönemi sonu itibariyle maliyet bedelleri üzerinden defterlere
kayıt tarihlerine göre bulunan düzeltmeye esas tutar ile düzeltme katsayısının çarpılması
suretiyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaklardır. Ancak, işletmeler, çeşit ve miktar
itibariyle önemli tutarlara ulaşan stoklarına ilişkin olarak, düzeltme işleminde gerçek yöntemi
(Tebliğin 17 nci maddesinin 1 inci fıkrasındaki formüle göre hesaplanan katsayısı kullanılarak
23 / 47
yapılan düzeltme yöntemini) uygulayabilecekleri gibi aşağıda (2) numaralı fıkrada belirtilen
toplulaştırılmış yöntemlerden herhangi birini de tercih edebileceklerdir. Stokların
düzeltilmesinde gerçek yöntemi kullanan mükellefler mümkün olduğunca inebildikleri kadar
alt ayrıma giderek düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir. Toplulaştırılmış yöntemleri
seçenler ise mümkün olduğunca inebildikleri her bir alt ayrım itibariyle diledikleri
toplulaştırılmış yöntemi kullanmakta serbesttirler.
(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) ve (8)
numaralı bentleriyle Hazine ve Maliye Bakanlığına verilen yetkiye istinaden;
1. Basit ortalama yöntemi,
2. Stok devir hızı yöntemi
olmak üzere iki tür toplulaştırılmış yöntem belirlenmiştir. Mükellefler belirtilen bu
yöntemlerden herhangi birini seçebileceklerdir.
Toplulaştırılmış yöntemlerin tercih edilmesi halinde mükellefler stokların düzeltmeye
esas tutarlarını, düzeltmede esas alınacak tarihlere bağlı kalmaksızın, dönem ortalama
düzeltme katsayısı ile veya stok devir hızına göre bulunan düzeltme katsayısı ile çarpmak
suretiyle düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir. Toplulaştırılmış yöntemleri uygulamak
istemeyenler, uyguladıkları stok değerleme yöntemlerine göre tespit ettikleri düzeltmeye esas
tutara, düzeltme katsayılarını uygulamak suretiyle enflasyon düzeltmesi yapacaklardır.
a) “Basit Ortalama Yöntemi”nde düzeltme katsayısı, mali tabloların ait olduğu aya
ilişkin fiyat endeksinin, bu endeks ile bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat
endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayı
olarak hesaplanır ve düzeltmeye esas tutar olarak 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer
alan stoklara ait değerler esas alınır.
Dönem Ortalama
Düzeltme Katsayısı =
Bilançonun ait olduğu aya ait Yİ-ÜFE
(Bilançonun ait olduğu aya ait Yİ-ÜFE + Bilanço
günü itibarıyla bir önceki geçici vergi döneminin1
sonundaki Yİ-ÜFE) / 2
b) “Stok devir hızı yöntemi”nde mükellefler; öncelikle stok devir hızını, sonrasında
ortalama stokta kalma süresini hesaplayacaklar ve nihayetinde de 2023 hesap dönemi sonuna
ait bilançoda görünen stokların hangi aydan kaldığını bulacaklardır. Stokların hangi aydan
kaldığı bulunduktan sonra yapılması gereken, düzeltmeye esas tarih itibarıyla düzeltme
katsayısını bulmak ve bu katsayıyla 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda görünen stoklara
ait tutarı çarpmaktır.
Örnek: Hesap dönemi takvim yılı olan, bilanço esasına göre defter tutan ve gelir
vergisi mükellefi olan Bay (G) süper market işletmeciliği yapmaktadır. Hesap dönemi içinde
çok çeşitli mal aktife girmekte ve çıkmaktadır. Bay (G) 31/12/2023 tarihli dönem sonu
bilançosunu düzeltirken bilançoda görünen stoklarını toplulaştırılmış yöntemlerden stok devir
hızı yöntemini tercih etmek suretiyle düzeltmeye karar vermiştir.
Stoklara ilişkin veriler aşağıdaki gibidir.
31/12/2022 tarihinde toplam stok tutarı: 5.000.000 TL
31/12/2023 tarihinde toplam stok tutarı: 6.000.000 TL

1 1 Ocak-30 Eylül 3. Geçici Vergi Dönemi
24 / 47
2023 yılında satılan malların maliyeti: 30.000.000 TL
* Birinci adım stok devir hızını bulmaktır.
Stok Devir Hızı =
Dönem içinde satılan toplam mal maliyeti
(Dönem başı stok tutarı + Dönem sonu stok tutarı) / 2
= 30.000.000 / [(5.000.000 + 6.000.000) / 2]
= 5,45
* İkinci adım ortalama stokta kalma süresini ve dolayısıyla stokların aktife hangi ayda
girdiklerini bulmaktır.
Ortalama Stokta Kalma Süresi =
Dönem gün sayısı
Stok devir hızı
= 365 / 5,45
= 67 gün
31/12/2023 tarihi itibarıyla işletmenin aktifinde görünen stoklar, ortalama 67 gün
öncesinden yani Ekim ayından kalan stoklardır. Bu durumda stoklar, 2023 yılının Ekim ayına
ait düzeltme katsayısı ile enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.
* Son adım 31/12/2023 tarihli bilançoda görünen stokların düzeltilmiş tutarlarını
bulmaktır.
Buna göre düzeltilmiş yılsonu stok tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
Düzeltilmiş Yıl Sonu Stokları = Düzeltmeye esas tutar x Ekim 2023 için
düzeltme katsayısı
Toplulaştırılmış yöntemlerden “stok devir hızı yöntemi”ni seçen mükelleflerin bu
yöntemi sağlıklı olarak uygulayabilmeleri için stok devir hızlarının yüksek olması ve stok
devir hızlarını doğru olarak tespit etmeleri gerekmektedir. Buna rağmen düzeltme sonrasında
bulunan rakamın iktisadi ve teknik icaplara uygun olmayacak şekilde orantısız çıkması
durumunda, (toplulaştırılmış yöntem kullanılmak isteniyor ise) basit ortalama yönteminin
tercih edilmesi uygun olacaktır.
Birikmiş amortismanların düzeltilmesi
Madde 19- (1) Amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılmış olan birikmiş
amortismanlar, parasal olmayan kıymet mahiyetindedir ve enflasyon düzeltmesine tabi
tutulur. Ancak 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (7) numaralı
bendinde enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon
düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde yapılacak enflasyon düzeltmesinde, birikmiş
amortismanların, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme sonrasında
ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltileceği hükme bağlanmıştır.
Dolayısıyla, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesinde, birikmiş
amortismanlar, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme sonrasında
ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilir.
(2) Amortismana tabi olup faydalı ömür süresini tamamlayan iktisadi kıymetlerin
(işletme kayıtlarında iz bedeliyle takip edilmeye devam edilen amortismana tabi iktisadi
25 / 47
kıymetler hariç) ve birikmiş amortismanlarının enflasyon düzeltmesine tabi tutulması
zorunludur. Ancak bu durumda, faydalı ömrü sona ermiş amortismana tabi iktisadi
kıymetlerin enflasyon düzeltmesi sonrasında bulunan değerleri üzerinden, daha önceki
yıllarda ayrılmamış amortismanlara ilişkin olarak amortisman ayrılmasının söz konusu
olmayacağı tabiidir.
Yapılmakta olan yatırımlar
Madde 20- (1) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan (yapımı süren ve
tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve
malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı) yatırımlara ilişkin
tutarların düzeltilmesi; söz konusu yatırımlara ait geçmiş her ay sonu itibariyle kesinleşmiş
harcama tutarlarının (reel olmayan finansman maliyeti var ise düşülmesi şartıyla) o ayın
düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınması yoluyla bulunacak düzeltme katsayısı ile
çarpılması ve bulunan bu tutarların toplanması suretiyle yapılacaktır.
(2) 2023 hesap dönemi sonu itibariyle bilançoda yer almayan, ilgili aktif hesabına
bilanço tarihinden önce aktarılmış bulunan ve yapılmakta olan yatırımlar hesabından gelmiş
olan değerlerin düzeltmeye esas tarihi olarak, söz konusu değerlerin aktifleştirme tarihlerinin
değil, yapılmakta olan yatırımlar hesabının kullanıldığı tarihlerin alınması gerekmektedir.
Buna göre söz konusu değerlerin düzeltilmesi iki aşamada gerçekleştirilecektir. Öncelikle her
bir aya ilişkin yatırım harcaması, harcamanın gerçekleştiği ay sonu itibariyle aktifleştirme
tarihine kadar, sonra da aktifleştirilen bedel kül halinde aktifleştirme tarihinden 2023 hesap
dönemi sonuna kadar düzeltilecektir.
Fiyatı devletçe belirlenen mallar
Madde 21- (1) Kamu kurum ve kuruluşlarınca bazı malların piyasa fiyatlarının
belirlendiği durumlarda, stokta bulunan ürünlerin fiyatında ilgili firmalar tarafından bir
değişiklik yapılmaması (yani ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından belirlenen yeni fiyatın,
stokta yer alan emtiaya yansıtılmaması) veya paralel biçimde bir değişiklik yapılması söz
konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlarda da enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir.
Enflasyon düzeltmesi yapmak durumunda olmayanlarca verilen veya alınan
avanslar
Madde 22- (1) Avanslar esas itibariyle parasal bir mahiyet taşımakla birlikte, ilgili
olduğu kıymete bağlı olarak parasal olmayan kıymet de olabilmekte, parasal olmayan bir
mahiyet taşıması durumunda da düzeltmeye tabi tutulmaları gerekmektedir.
Benzer şekilde enflasyon düzeltmesi yapmak durumunda olmayanlarca (genel ve özel
bütçeli kuruluşlar gibi) verilen veya alınan avanslar da parasal olmayan kıymet mahiyeti
taşımaları durumunda, enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaklardır.
Finansal kiralamaya konu iktisadi kıymetler
Madde 23- (1) 213 sayılı Kanunun 4842 sayılı Kanunla eklenen mükerrer 290 ıncı
maddesinin yürürlüğe girdiği 1/7/2003 tarihinden sonra düzenlenen sözleşmelere istinaden
kiralanan iktisadi kıymetler, kiracı tarafından amortismana tabi tutulmaktadır.
Bu çerçevede, mezkûr madde kapsamındaki finansal kiralama işlemlerinde, kiraya
verilen iktisadi kıymetlerin, kiracılar tarafından enflasyon düzeltmesine tabi tutulması
gerekmektedir.
Yedek akçeler
Madde 24- (1) Belli bir dönemde sermaye şirketlerinin öz varlığında meydana gelen
artışın (karın) bir kısmının kanun, ana sözleşme veya genel kurul kararıyla ortaklara
26 / 47
dağıtılmayarak işletmenin bünyesinde bırakılması anlamını taşıyan yedek akçeler, parasal
olmayan kıymetlerden olup enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaklardır.
2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi sırasında sermaye yedekleri
arasında yer alan yeniden değerleme artış, iştirakler yeniden değerleme artış fonları gibi fonlar
sıfırlanacak; hisse senedi ihraç primleri, hisse senedi iptal karları ile kâr yedekleri ve özel
fonlar (sabit kıymet yenileme fonu gibi parasal olmayan kıymet olarak kabul edilen fonlar) ise
düzeltmeye tabi tutulacaktır.
Düzeltilmiş 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan (vergisi ödenmiş kazanç
üzerinden ayrılmış) kâr yedeklerinin ve bunların düzeltilmesi sonucunda meydana gelen
enflasyon düzeltme farklarının sermayeye ilave edilebilmesi mümkün bulunmaktadır.
Birleşme primi (Ortaklık ilişkisi içinde olunan kurumların vergisiz olarak
devralınması neticesinde oluşan müspet veya menfi farklar)
Madde 25- (1) 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliğinin “19.1. Devir”
başlıklı bölümünde, bir kurumun kendisinde iştiraki bulunan veya iştirak ettiği başka bir
kurumu kül halinde devralması nedeniyle kurum bünyesinde yapacağı sermaye artışının söz
konusu iştirak paylarına isabet eden tutardan daha az gerçekleşmesinin, Kurumlar Vergisi
Kanununun 19 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen şartların ihlali anlamına
gelmeyeceği; iştirakler hesabında yer alan değerin, iştirak hisselerinin itibari değerine eşit
olmaması halinde aradaki müspet veya menfi farkın kurumun vergiye tabi kazancının tespiti
ile ilgilendirilmeksizin geçici hesaplarda izlenebileceği ve bu geçici hesapların vergiye tabi
kurum kazancının tespiti ile ilişkilendirilmeksizin kurum kayıtlarında sona erdirilmesinin de
mümkün olacağı belirtilmiştir.
Bu çerçevede, vergi kanunlarına göre bir aktif veya pasif kalem olmayan birleşme
primi; aktif ve pasifi dengeleyici, geçici bir hesap olup, hangi hesapta izlenirse izlensin bu
niteliği değişmeyecektir. Bu nedenle Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesinin
birinci fıkrası kapsamında yapılan devir işlemleri sonucu ortaya çıkan birleşme priminin
enflasyon düzeltmesinde dikkate alınmaması gerekmektedir.
Enflasyon düzeltmesine ilişkin muhasebe kayıtları
Madde 26- (1) Enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait fark hesaplarına ve
enflasyon düzeltme hesabına kaydedilecektir.
Enflasyon düzeltmesi ile ilgili olarak Tekdüzen Muhasebe Sisteminin uygulanmasına
ilişkin açıklamalar/düzenlemeler 12 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel
Tebliğinde yer almaktadır.
(2) Enflasyon fark hesapları, parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işlemi sonrası
değeri ile düzeltme öncesi değeri arasındaki farklarının kaydedildiği tali hesaplardır ve
enflasyon düzeltme hesabı ile karşılıklı olarak çalışırlar. Öte yandan, 12 Sıra No.lu Muhasebe
Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile, ödenmiş sermaye tutarının düzeltilmesi sonucu ortaya
çıkan olumlu/olumsuz farkların izlenmesinde kullanılmak üzere “502- Sermaye Düzeltmesi
Olumlu Farkları” ve “503- Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları (-)” hesapları ihdas
edilmiştir.
Enflasyon düzeltme hesabı ise, parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu
oluşan farkların kaydedildiği hesabı ifade eder. Parasal olmayan varlıkların enflasyon
düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar bu hesabın alacağına, parasal olmayan
kaynakların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar ise borcuna
kaydedilir. 12 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile parasal olmayan
27 / 47
kıymetlerin düzeltilmesi sonucu oluşan farkların izlenmesinde kullanılmak üzere “698-
Enflasyon Düzeltme Hesabı” ihdas edilmiştir.
(3) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesinde, parasal
olmayan kalemlerin düzeltilmesinden ortaya çıkan düzeltme farkları ve sıfırlanması gereken
özkaynak kalemleri “Enflasyon Düzeltme Hesabı”na aktarılır. “Enflasyon Düzeltme
Hesabı”nın kalanı gelir ya da gider unsuru olarak dikkate alınmayıp “Geçmiş Yıllar Karları
Hesabı”na veya “Geçmiş Yıllar Zararları Hesabı”na aktarılarak kapatılır.
Yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakedişlerin düzeltilmesi ile
ilgili muhasebe kayıtları
Madde 27- (1) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesinde birden fazla
takvim yılına sirayet eden yıllara sâri inşaat ve onarma işleri hususunda, “Birden fazla takvim
yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kâr veya
zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkûr yıl
beyannamesinde gösterilir. Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve
onarım işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı
sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim
yılını takip eden yılın Mart ayı sonuna kadar vermeye mecburdurlar.” denilmektedir.
Yıllara sâri inşaat ve onarma işlerinde enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümler ise,
213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı bendinin
üçüncü paragrafında yer almakta, ayrıca 12 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel
Tebliğinde de söz konusu işlere ilişkin hesapların düzeltilmesinde kullanılacak hesaplara
ilişkin açıklamalar bulunmaktadır.
Yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ilişkin, Tebliğ ekindeki “Parasal Olmayan
Kıymetler” listesinde (EK 2) yer verilen yıllara sâri inşaat ve onarma maliyetleri ile
hakedişler, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası uyarınca deftere
kayıt tarihi esas alınarak düzeltme işlemine tabi tutulacaktır.
Mükellefler, yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve istihkak tutarları ile
ilgili olarak 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi
tutacaklardır. Bu düzeltme, 2023 hesap dönemi sonu itibari ile hakediş raporlarından istihkak
bedellerinin alındığı tarihlerin tespit edilmesi ve bunlara ilişkin düzeltmenin bu tarihler esas
alınarak yapılmasını gerektirmektedir.
(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı
bendinde, yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakedişlere ilişkin düzeltmelerin
“Enflasyon Düzeltme Hesabı” yerine “Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”na
kaydedileceği ve bu hesabın işin bitiminde kar/zarar hesabına intikal ettirileceği belirtilmiştir.
Dolayısıyla, yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakedişlerine ilişkin
düzeltmeler, “Enflasyon Düzeltme Hesabı” yerine “Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme
Hesabı”na kaydedilecektir.
2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesinde, Tekdüzen Hesap
Planında “17- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” hesap grubundaki yıllara sâri
inşaat işlerine ilişkin maliyetlerin ve “35- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri” hesap
grubundaki hakediş bedellerinin düzeltmesinden ortaya çıkan farklar, “697- Yıllara Yaygın
İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”nda izlenir. Bu hesap alacak ve borç kalanı vermesi
durumuna göre “178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” veya “358- Yıllara
Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”na devredilerek kapatılır.
28 / 47
(3) Yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve istihkak tutarları ile ilgili olarak
2023 hesap dönemi sonu itibariyle düzeltme sonucu oluşan düzeltme farkları işin bitiminde
(2023 hesap dönemi sonundan önce başlayan işlerde) mali kar/zarar tutarının tespitinde
dikkate alınmayacaktır. Bir başka ifade ile 2023 hesap dönemi sonuna kadar geçen süreye
isabet eden kazanç düzeltme öncesi hükümlere, sonraki dönemlere isabet eden kazanç ise
düzeltilmiş değerlere göre tespit edilecek ve bunların toplanması suretiyle oluşan kazanç
tutarı beyan edilecektir.
(4) Tekdüzen Muhasebe Sistemine göre söz konusu işlerle ilgili maliyetler, yansıtma
hesapları yoluyla 170-177 numaralı hesaplara intikal ettirilecek, düzeltmeye esas tarih olarak
da ilgili maliyet hesaplarına kayıt tarihi esas alınacaktır.
Parasal olmayan verilen depozito ve teminatlar, verilen sipariş avansları, taşeronlara
verilen avanslar ve alınan sipariş avansları gibi yıllara sâri inşaat işi ile ilgili değerler de 213
sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında belirtilen düzeltmeye esas
tarihler baz alınmak suretiyle düzeltmeye tabi tutulacak; söz konusu hesapların, yıllara sâri
inşaat ve onarma işi ile ilgili olan kısımlarının 2023 hesap dönemi sonu itibariyle hesaplanan
enflasyon düzeltme farkları da “697- Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” ile
ilişkilendirilecektir.
Yıllara sâri inşaat ve onarma maliyetleri ile ilgili olmayan ilk madde malzeme/yarı
mamul/mamul/diğer stokların düzeltilmesi sonucu oluşan farkların, “697- Yıllara Sâri İnşaat
Enflasyon Düzeltme Hesabı” ile ilişkilendirilmemesi; ancak söz konusu kıymetlerin inşaat
maliyetlerine aktarılması halinde, bu tarih itibariyle düzeltme sonucu oluşan farkların, “697-
Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir.
(5) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına göre düzeltme
işleminde; mali tabloda yer alan bazı parasal olmayan varlıkların içerisinde bulunan reel
olmayan finansman maliyetlerinin, ilgili varlığın maliyet veya alış bedelinden düşülmesi
sonucu bulunacak tutarın düzeltmeye esas tutar olarak alınması gerekmekte olup, reel
olmayan finansman maliyeti ihtiva edebilen iktisadi kıymetler anılan maddelerde sayılmış
durumdadır. Buna göre, yıllara sâri inşaat ve onarma maliyetlerinin düzeltilmesi sırasında söz
konusu kıymetler, reel olmayan finansman maliyeti ihtiva edebilen iktisadi kıymetler arasında
yer almadıkları için, bünyelerinde reel olmayan finansman maliyeti ihtiva etseler bile
ayrıştırma yapılmaksızın düzeltme işlemine tabi tutulacaklardır.
(6) Yabancı paralar ile yabancı para cinsinden ifade edilen kıymetler parasal kıymet
olarak kabul edildiğinden; yıllara sâri inşaat ve onarma işlerinde mükellefler yabancı para
üzerinden yapmış oldukları işlemlerini 213 sayılı Kanunun mevcut hükümleri doğrultusunda
değerlemeye devam edecekler, bunlar için ayrıca düzeltme yapmayacaklardır.
2023 hesap döneminden sonra işi bırakma, tasfiye, devir, birleşme, nev’i
değiştirme hallerinde 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi
Madde 28- (1) 213 sayılı Kanunun geçici 33 üncü maddesinde, şartların gerçekleşip
gerçekleşmediğine bakılmaksızın 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi
öngörülmüştür. Diğer taraftan, süreklilik arz eden ve düzeltme işlemine ilişkin ana esaslar,
aynı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında yer almaktadır. Buna göre,
şartların gerçekleşmesine bağlı olarak, mükellefler 2024 hesap dönemine ait düzeltme
işlemlerini, farklı bir düzenleme olmaması kaydıyla, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş
2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan düzeltilmiş değerler üzerinden
yapacaklardır.
(2) 2023 hesap dönemi sonundan önce tasfiye kararı alınarak bu tarihten önce
tasfiyenin sonuçlandırıldığı durumlarda, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun
29 / 47
düzeltilmesi söz konusu olmayacaktır. Ancak, tasfiyenin 2023 hesap döneminden sonra
sonuçlanması halinde, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilanço düzeltilecektir.
(3) 2024 hesap dönemi içerisinde işin bırakılması halinde, yeni hesap dönemine ilişkin
olarak ortaya çıkan ve kıst dönem için beyanname verilmesini gerektiren bir durumun
oluşması nedeniyle 2023 hesap dönemi sonuna ait bilanço enflasyon düzeltmesine tabi
tutulacaktır.
(4) 2023 hesap dönemi sonundan sonra 5520 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde
gerçekleşen devir ve birleşme hallerinde, devir veya birleşmenin bünyesinde gerçekleştiği
kurum, ortadan kalkan şirketin 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançosunu enflasyon
düzeltmesine tabi tutacaktır.
(5) 2023 hesap dönemi sonundan sonra gerçekleşen nev’i değişikliği hallerinde, nev’i
değişikliği nedeniyle tüzel kişiliği sona eren kurumun, 2023 hesap dönemi sonuna ait
bilançosu da düzeltilecektir.
İzleyen dönem başlangıç değerleri
Madde 29- (1) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi sonucu
hesaplanan tutarlar, izleyen dönemde enflasyon düzeltmesi yapılıp yapılmayacağına
bakılmaksızın, izleyen dönemin başlangıç değerleri olarak dikkate alınır.
(2) Enflasyon düzeltme şartlarının varlığına bağlı olarak, 1/1/2024 tarihinden sonraki
(1/1/2024 tarihinden itibaren başlayan) döneme ait düzeltme işlemleri, enflasyon
düzeltmesine tabi tutulmuş 31/12/2023 tarihli bilançoda yer alan düzeltilmiş değerler
üzerinden, bu Tebliğin dördüncü bölümü dikkate alınarak yapılır.
(3) İzleyen hesap döneminde amortismanlar ve itfa payları, düzeltilmiş değerler
üzerinden hesaplanmaya başlanır.
Geçmiş yıl karları ve zararları
Madde 30- (1) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoya ilişkin yapılan enflasyon
düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar “Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları” hesaplarında
gösterilecektir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl karı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl
zararı ise zarar olarak kabul edilmeyecektir.
(2) Düzeltilmiş geçmiş yıl kârı veya zararı bulunurken, kayıtlarda yer alan eski
dönemlerden gelen kâr veya zararlar, düzeltme esnasında sıfırlanacaktır. 2023 hesap dönemi
sonuna ait düzeltilmiş bilançoda dönem net karı/zararı gösterilmeyecek, düzeltme sonrası
hesaplanan geçmiş yıl karı veya zararı bilançoda öz kaynaklar içinde yer alacaktır.
Örnek: Bilanço esasına göre defter tutan ve hesap dönemi takvim yılı olan (K)
işletmesinin 31/12/2023 tarihli bilançosunda öz sermaye kalemleri aşağıdaki başlıklar
itibarıyla oluşmuştur.
Sermaye
Sermaye Düzeltmesi Olumlu/Olumsuz Farkları (2004 yılından kaynaklanan)
Hisse Senetleri İhraç Primleri
Hisse Senedi İptal Karları
Maddi Duran Varlık Yeniden Değerleme Artışları
İştirakler Yeniden Değerleme Artışları
Yasal Yedekler
30 / 47
Statü Yedekleri
Olağanüstü Yedekler
Özel Fonlar (Sabit Kıymet Yenileme Fonu)
Geçmiş Yıl Zararları (-)(Düzeltme öncesi dönemlerden kaynaklanan)
Dönem Net Zararı (-)
Enflasyon düzeltmesi yapıldıktan sonra yukarıdaki öz sermaye kalemlerinden aşağıda
sayılan kalemler bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer alacak, diğer kalemler ise
sıfırlanacak, bir başka ifade ile düzeltilmiş bilançoda gösterilmeyecektir.
Sermaye
Sermaye Düzeltmesi Olumlu/Olumsuz Farkları
Hisse Senetleri İhraç Primleri
Hisse Senedi İptal Karları
Yasal Yedekler
Statü Yedekleri
Olağanüstü Yedekler
Özel Fonlar (Sabit Kıymet Yenileme Fonu)
Geçmiş Yıl Karları/Zararları (Düzeltmeden kaynaklanan)
(3) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar
karları veya zararları, kaydedildiği “Geçmiş Yıllar Karları/Zararları” hesabının alt hesabında
izlenir ve sonraki dönemlerde, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesi ve bu Tebliğin
dördüncü bölümünde yer alan esaslara göre düzeltme işlemine tabi tutulur.
(4) Mükellefler 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançolarının düzeltilmesi neticesinde
oluşan geçmiş yıl zararlarını, düzeltme işlemi neticesinde oluşan öz sermaye farklarına
mahsup edebilecekler ve 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltilmiş bilançoya ait nihai kâr ya
da zarar rakamına ulaşacaklardır.
(5) 2023 yılı hesap dönemine ait gelir/kurumlar vergisi beyannamesinde yer alan
indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları ile cari dönem mali zararları matrahın tespitinde
mukayyet değerleri ile dikkate alınacaktır. Diğer bir ifade ile 1/1/2024 tarihinden sonra
verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi
beyannamelerinde beyan edilen vergi matrahlarının tespitinde, (düzeltme öncesi bilançolara
dayanan) 2023 yılı mali zararı ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları
mukayyet değerleri ile dikkate alınır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
2024 Hesap Dönemi ve Sonraki Dönemlerde Enflasyon Düzeltmesi İşlemleri
2024 hesap döneminde enflasyon düzeltmesi
Madde 31- (1) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (8)
numaralı bendinin verdiği yetkiye dayanılarak, şartların oluşmasına bağlı olarak geçici vergi
dönemleri dâhil 2024 hesap dönemi (kendisine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2025
yılında biten hesap dönemi) ve şartların devamına bağlı olarak izleyen dönemlere (geçici
vergi dönemleri ve hesap dönemleri) ilişkin enflasyon düzeltmesi işlemlerinin usul ve esasları
Tebliğin bu bölümünde belirlenmektedir.
31 / 47
Enflasyon düzeltmesinin koşulları
Madde 32- (1) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilanço 213 sayılı Kanunun geçici 33
üncü maddesi gereğince düzeltilecek, daha sonraki dönemlere (geçici vergi dönemleri ve
hesap dönemlerine) ait bilançoların düzeltme işlemleri ise aynı Kanunun mükerrer 298 inci
maddesinin (A) fıkrasında öngörülen şartların varlığına bağlı olarak düzeltilecektir.
Söz konusu fıkranın (1) numaralı bendine göre, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından
Türkiye geneli için ilan edilen fiyat endeksindeki (Yİ-ÜFE) artışın; içinde bulunulan dönem
dâhil son üç hesap döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10’dan fazla
olması halinde mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Geçici vergi dönemlerinde
bu oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dâhil
önceki otuz altı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son on iki ay dikkate alınır.
Cumhurbaşkanınca söz konusu oranların değiştirilmesi halinde yeni oranlar dikkate alınır.
Enflasyon düzeltmesi, her iki şartın aynı anda birlikte gerçekleşmemesi halinde ise
sona erecektir. Diğer bir ifade ile enflasyon düzeltmesine başlanılan bir hesap döneminden
sonra, söz konusu şartlardan sadece birinin gerçekleşmemesi halinde de enflasyon düzeltmesi
yapma yükümlülüğü devam edecektir.
Bu çerçevede, söz konusu şartların oluşmasına bağlı olarak şartların oluştuğu geçici
vergi döneminden itibaren 2024 hesap dönemi ve şartların devamına bağlı olarak izleyen
dönemlerde (geçici vergi dönemleri dâhil) enflasyon düzeltmesi işlemleri 213 sayılı Kanunun
mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası hükümleri çerçevesinde yapılacaktır.
Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme
yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi
sonunda da düzeltme yapılır.
(2) Tebliğin 8 inci maddesinde belirtilen ve enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda
olan mükelleflerin, 2024 hesap dönemi ve sonraki hesap dönemleri bakımından, 213 sayılı
Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan şartların
gerçekleşmiş olması halinde, geçici vergi ve hesap dönemlerine ilişkin bilançolarını düzeltme
işlemine tabi tutmaları zorunludur.
(3) Enflasyon düzeltmesi yapma şartları oluştuktan sonra fiyat endeksindeki (Yİ-ÜFE)
artışın, mali tablo tarihi itibariyle içinde bulunulan dönem dâhil son üç hesap döneminde
%100’den (%100 dâhil) ve içinde bulunulan hesap döneminde %10’dan (%10 dâhil) daha az
olması halinde mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak ve enflasyon
düzeltmesi yapma şartları sona ermiş olacaktır.
Hesap dönemi olarak takvim yılını kullanan mükellefler takvim yılı geçici vergi
dönemleri itibariyle, özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler ise kullandıkları özel hesap
dönemine ait geçici vergi dönemleri itibariyle söz konusu şartların gerçekleşip
gerçekleşmediğine bakacaklardır. Ancak, bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin
herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde
bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılacaktır.
Özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler ise kullandıkları özel hesap dönemine ait
geçici vergi dönemleri itibarıyla söz konusu şartların gerçekleşip gerçekleşmediğine bakarak
enflasyon düzeltmesi yapıp yapmayacaklarına karar verirler. Kendisine özel hesap dönemi
tayin edilen mükellefler, özel hesap döneminin enflasyon düzeltme şartlarının gerçekleştiği
ilk geçici vergi dönemi ve takip eden geçici vergi dönemleri ile aynı hesap dönemi sonunda
bilançolarını düzeltir. Düzeltme şartlarının devam etmesi halinde izleyen hesap dönemlerinde
de geçici vergi ve hesap dönemleri sonu bilançoları düzeltme işlemine tabi tutulur.
32 / 47
(4) 2023 hesap dönemi sonu itibariyle bilanço esasına göre defter tutan ve Tebliğin bu
bölümüne göre enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükellefler, 2023 hesap dönemi
sonuna ait bilançolarını Tebliğin üçüncü bölümünde yer alan esaslara göre enflasyon
düzeltmesine tabi tutmuş olmalıdırlar.
Düzeltme işlemi
Madde 33- (1) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoların düzeltilmesine ilişkin
esasların gösterilmiş olduğu bu Tebliğin üçüncü bölümü ile getirilen usul ve esaslar Tebliğin
bu bölümüne göre yapılacak düzeltme işlemi için de geçerlidir.
Ancak, Tebliğin üçüncü bölümü, sadece belli tarihteki bir bilançonun (31/12/2023
tarihli bilançonun) düzeltilmesine ilişkin esaslar ihtiva etmektedir. Bu nedenle düzeltme
işlemine ilişkin olarak söz konusu bölümden farklılık arz eden hususlar Tebliğin bu
bölümünün ilerleyen maddelerinde gösterilmiştir.
Reel olmayan finansman maliyetlerinin hesaplanması
Madde 34- (1) Mükellefler, reel olmayan finansman maliyetlerini aşağıda belirtilen
iki yöntemden istedikleri birini seçerek hesaplayabileceklerdir.
a) Borç tutarının esas alınması,
b) Toplam finansman maliyetinin esas alınması.
(2) “Borç tutarının esas alınması” yönteminde ROFM; her türlü borçlanmada, borç
tutarlarına borcun kullanıldığı döneme ait Yİ-ÜFE artış oranının uygulanması suretiyle
bulunan tutarı ifade etmektedir. Yabancı para üzerinden borçlanmalarda borcun kullanıldığı
döneme ait Yİ-ÜFE artış oranı, borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılıklarına
uygulanacaktır.
(3) “Toplam finansman maliyetinin esas alınması” yönteminde ROFM; toplam
finansman maliyetlerine, ilgili döneme2
ait Yİ-ÜFE artış oranının hesap dönemine ait
ortalama ticari kredi faiz oranına bölünmesi sonucunda belirlenen oranlar uygulanmak
suretiyle bulunan tutarın, maliyet veya alış bedelinden düşülmesi suretiyle hesaplanacaktır.
Bu yöntemi seçen mükellefler seçtikleri bu yöntemden, seçimi yaptıkları hesap
dönemi dâhil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar dönemeyeceklerdir.
Taşıma katsayısı
Madde 35- (1) Düzeltme işlemine tabi tutulacak bilançoda yer alan iktisadi
kıymetlerden bazılarının düzeltmeye esas tarihleri, düzeltme yapılmış bir tarihten öncesine
gidebilir. Bu takdirde bu tür iktisadi kıymetler için yeniden düzeltmeye esas tarihe kadar
inerek, uygun düzeltme katsayısını bulmaya gerek yoktur; düzeltme yapılan en son bilançoda,
bu iktisadi kıymete ait değerlerin uygun bir katsayı ile çarpılması düzeltme işlemi için
yeterlidir.
Bu kapsamda, bilançodaki parasal ve parasal olmayan tutarların, taşıma katsayısı
kullanılarak ilgili dönemin sonundaki yeni değerlerinin hesaplanmasına “taşıma” denilir ve
hesaplama işlemi “taşıma katsayısı” kullanılarak yapılır.
Taşıma katsayısı, mali tablonun ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, bir önceki
dönemin sonundaki (yıl içinde işe başlayanlarda işe başlanılan aya ilişkin) fiyat endeksine
(Yİ-ÜFE) bölünmesiyle elde edilen katsayıdır. Parasal kıymetler için taşıma katsayısı bir
olarak uygulanır.

2 Finansman maliyetinin oluştuğu hesap dönemi kapanmamış ise reel olmayan finansman maliyetinin hesaplamasında, mali
tablonun ait olduğu aya ilişkin Yİ-ÜFE esas alınacaktır.
33 / 47
(2) Taşıma katsayısı kullanılarak parasal olmayan kıymetlerle ilgili olarak yapılacak
düzeltme işlemi, aşağıdaki formüle göre hesaplanan taşıma katsayıları ile yapılacaktır3
.
Taşıma Katsayısı =
Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Yİ-ÜFE
Bir Önceki Dönemin Sonundaki Yİ-ÜFE
(3) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasındaki taşıma
katsayısına ilişkin tanımda yer alan, “bir önceki dönemin sonundaki Yİ-ÜFE” ifadesindeki
“bir önceki dönem” kavramından; enflasyon düzeltmesi hesap dönemi olarak yapılıyorsa
enflasyon düzeltmesi yapılmış bir önceki hesap dönemi, geçici vergi dönemlerine ilişkin
olarak yapılıyor ise enflasyon düzeltmesi yapılmış bir önceki geçici vergi dönemi (birinci
geçici vergi dönemine ilişkin yapılıyorsa bir önceki hesap dönemi) anlaşılmalıdır.
Örneğin, hesap döneminin takvim yılı olması durumunda, 31/12/2024 tarihli
bilançonun düzeltilmesinde, 31/12/2023 tarihli bilançoda da bulunan parasal olmayan
kıymetlerin taşınmasında kullanılacak taşıma katsayısı, bilançonun ait olduğu aya (Aralık
2024) ilişkin Yİ-ÜFE’nin, bir önceki hesap döneminin sonundaki aya (Aralık 2023) ilişkin
Yİ-ÜFE’ye bölünmesiyle elde edilen katsayı olacaktır.
Düzeltme katsayısı
Madde 36- (1) Düzeltme işlemine tabi tutulacak bilançoda yer alan parasal olmayan
kıymetlerden bazılarının düzeltmeye esas tarihleri, düzeltme yapılmış bir tarihten sonrasına
gidebilir. Bu takdirde bu tür iktisadi kıymetler için düzeltmeye esas tarihe kadar inmek, uygun
düzeltme katsayısını bulmak ve düzeltmeye esas tutar ile düzeltme katsayısını çarparak
düzeltme işlemini gerçekleştirmek gerekecektir.
Düzeltme katsayısının hesabına ilişkin açıklamalar, Tebliğin üçüncü bölümünde yer
almakta olup, düzeltme işlemi aşağıdaki formüle göre hesaplanan düzeltme katsayıları
kullanılarak yapılır.
Düzeltme Katsayısı =
Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Yİ-ÜFE
Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Yİ-ÜFE
Toplulaştırılmış yöntemlere göre düzeltme katsayıları
Madde 37- (1) Enflasyon düzeltmesinde mükellefler toplulaştırılmış yöntemleri tercih
ediyorlarsa bir önceki maddelerde yer alan formüllere göre bulanacak düzeltme/taşıma
katsayıları yerine, bu maddede yer alan toplulaştırılmış yöntemlere ilişkin esaslara göre
bulunan katsayıları kullanarak düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir.
(2) Toplulaştırılmış yöntemler kullanılarak düzeltilebilecek parasal olmayan kıymetler,
stoklarla sınırlıdır. Stoklarını toplulaştırılmış yöntemlere göre düzeltmeyi tercih eden
mükellefler stokların düzeltmeye esas tutarlarını, düzeltmede esas alınacak tarihlere bağlı
kalmaksızın, “basit ortalama yöntemi” dâhilinde belirlenen dönem ortalama düzeltme
katsayısı ile veya “hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi” dâhilinde belirlenen hareketli ağırlıklı
ortalama düzeltme katsayısı ile çarpmak suretiyle düzeltme işlemini gerçekleştirir.
Mükellefler belirtilen bu yöntemlerden herhangi birini seçebilir.
a) “Basit Ortalama Yöntemi”nde düzeltme katsayısı, mali tabloların ait olduğu aya
ilişkin fiyat endeksinin (Yİ-ÜFE), bu endeks ile bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki
fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle

3 Bilançoda görünen ve 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi neticesinde oluşan geçmiş yıllar
karları/zararları da taşıma katsayısı kullanılarak düzeltilecektir.
34 / 47
elde edilen katsayı olarak hesaplanır ve düzeltmeye esas tutar olarak da düzeltme işlemine
tabi tutulan bilançoda yer alan stoklara ait değerler esas alınır.
Dönem
Ortalama
Düzeltme
Katsayısı
=
Mali tablonun ait olduğu aya ait Yİ-ÜFE
(Mali tablonun ait olduğu aya ait Yİ-ÜFE + Mali tablo günü
itibarıyla bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki4 Yİ-ÜFE) /
2
Stokların düzeltilmesinde dönem ortalama düzeltme katsayısının kullanılması
durumunda, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (2/d) bendinde
(mali tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren
aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayı şeklinde) tanımlanan düzeltme
katsayısı kullanılmayacaktır. Örneğin, hesap dönemi takvim yılı olanlarda, 31/12/2024 tarihli
bilançoda yer alan stokların düzeltilmesinde kullanılacak düzeltme katsayısı, 2024 yılının
Aralık ayına ilişkin Yİ-ÜFE’nin, bu endeks ile bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki
(Eylül 2024) Yİ-ÜFE toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde
edilen dönem ortalama düzeltme katsayısıdır. Düzeltmeye esas tutar olarak da 31/12/2024
tarihli bilançoda yer alan stoklara ait değerler esas alınacaktır.
b) “Hareketli Ağırlıklı Ortalama Yöntemi”nde düzeltme katsayısı, enflasyon
düzeltmesine tabi tutulmuş dönem başı stokun ilgili dönemin sonuna taşınmış değeri ile
dönem içi alış ve giderlerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değerleri toplamının, dönem
başı stok ile dönem içi alış ve giderlerin enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutarlarının
toplamına bölünmesi ile hesaplanır. Düzeltmeye esas tutar olarak da dönem sonu stokun
enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutarı alınır. Bu hesaplamada amortisman ve reel
finansman giderleri, endekslenmeden dikkate alınır.
Hareketli
Ağırlıklı
Ortalama
=
Enflasyon Düzeltmesine Tabi
Tutulmuş Dönem Başı Stoğun İlgili
Dönemin Sonuna Taşınmış Değeri
+
Dönem İçi Alış ve Giderlerin5
Enflasyon Düzeltmesine Tabi
Tutulmuş Değerleri
Dönem Başı Stok + Dönem İçi Alış ve Giderler6
Stokların düzeltilmesinde mümkün olduğunca alt ayrıma giderek düzeltme işleminin
gerçekleştirilmesi esastır. Ancak, hareketli ağırlıklı ortalama düzeltme katsayısı kullanarak
düzeltme işlemini gerçekleştirecek olan mükellefler, diledikleri takdirde defteri kebir hesabı
bazında da anılan düzeltme işlemini gerçekleştirebilirler. Düzeltme işleminde alt ayrım yerine
defteri kebir hesabı bazında düzeltme yapmayı tercih edenler, seçtikleri bu yöntemden 3 yıl
boyunca dönemezler.
(3) Toplulaştırılmış yöntemlerle düzeltmeye tabi tutulan stokların maliyet bedeline
intikal ettirilen reel olmayan finansman maliyetlerinin düşülmesi ihtiyaridir.
(4) Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükellefler, 2023 hesap dönemi
sonuna ait bilançolarını düzeltirken toplulaştırılmış yöntemleri kullanmış olsun ya da
olmasınlar, 2024 hesap dönemi geçici vergi dönemleri ve hesap dönemi sonu itibariyle
düzenlenecek olan bilançolarında yer alan stoklarını, toplulaştırmış yöntemlere göre
düzeltmek istedikleri takdirde, ikinci fıkrada belirtilen toplulaştırılmış yöntemlerden arzu

4 Birinci geçici vergi dönemine ilişkin yapılıyorsa bir önceki hesap dönemi sonu dikkate alınır.
5 Dönem İçi Alış ve Stok Maliyetine Dâhil Edilmiş Olan Giderler
6 Dönem İçi Alış ve Stok Maliyetine Dâhil Edilmiş Olan Giderler
35 / 47
ettiklerini seçebilecekler, ancak seçtikleri yöntemden, bu seçimi yaptıkları geçici vergi
döneminden sonraki geçici vergi dönemleri ile içinde bulunulan hesap dönemi dâhil üçüncü
hesap döneminin sonuna kadar (bu dönem dâhil) dönemeyeceklerdir.
Cari dönem karı/zararı
Madde 38- (1) 2024 hesap dönemine ait vergi matrahı, düzeltilmiş bilançoya göre
tespit edilecektir.
(2) Geçici vergi dönemleri ve hesap dönemi sonu itibariyle oluşan kâr ya da zarar,
“Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın bakiyesine göre bulunacaktır.
“Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın bakiyesi, “Enflasyon Düzeltmesi Karları/Zararları”
hesapları aracılığıyla “Dönem Karı veya Zararı Hesabı”na devredilerek kapatılacak ve verilen
bakiye türüne göre işletmenin dönem kâr ya da zararı görülmüş olacaktır.
Yedek akçelerin düzeltilmesi
Madde 39- (1) Düzeltilmiş 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan (vergisi
ödenmiş kazanç üzerinden ayrılmış) kâr yedeklerinin ve bunların düzeltilmesi sonucunda
meydana gelen enflasyon düzeltme farklarının sermayeye ilave edilebilmesi mümkün
bulunmaktadır.
(2) 2024 hesap dönemine ait bilançoların düzeltilmesi sırasında, 2024 hesap dönemi
başından itibaren ayrılmış olan yedek akçelerin düzeltmeye esas tarihi olarak, yedek akçe
olarak ayrılmış olan tutarın ait olduğu hesap dönemi sonundaki ay dikkate alınacaktır. Buna
göre, hesap dönemi takvim yılı olanlarda 1/1/2024 tarihinden sonraki dönemlere ait
bilançoların düzeltilmesi sırasında, 2024 yılı içerisinde ayrılan yedek akçelerin düzeltmeye
esas tarihi 2023 yılının Aralık ayı olacaktır.
Bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutan mükelleflerin beyanname
üzerinde yapacakları işlemler
Madde 40- (1) Bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi
mükellefleri, 2024 hesap dönemi başından itibaren verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar
vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını
tespit ederken, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2023 ve önceki hesap dönemlerine ait
indirilemeyen geçmiş yıl mali zararlarını mukayyet değerleri ile dikkate alacaklardır.
(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında, bilanço ile ilgili
olmaksızın beyanname üzerinde yapılacak birtakım düzeltme işlemlerine de yer verilmiştir.
Bu kapsamda mezkûr fıkranın (5) numaralı bendinin son paragrafı, “Matrahın tespitinde,
kanunen kabul edilmeyen giderler, istisnalar ve geçmiş yıl malî zararları enflasyon
düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarları ile dikkate alınır.” hükmüne amirdir.
Söz konusu bent hükmü uyarınca, bilanço esasına göre defter tutan gelir veya
kurumlar vergisi mükellefleri;
a) 2024 hesap dönemi başından itibaren verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar
vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını
tespit ederken, (düzeltilmiş 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoya dayanan) 2024 ve
sonraki hesap dönemlerine ait geçmiş yıl mali zararlarını, enflasyon düzeltmesi yapma
şartlarının varlığına/devamına bağlı olarak, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile
dikkate alacaklardır.
b) 2024 hesap dönemi başından itibaren verilecek geçici vergi beyannameleri ile yıllık
gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit
ederken, 2024 hesap dönemi başından itibaren gerçekleşen kanunen kabul edilmeyen giderler
36 / 47
ile vergiden istisna edilmiş olan tutarları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile
dikkate alacaklardır.
(3) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoya ait düzeltme ile sınırlı olmak üzere,
amortisman süresi bitmemiş olan kıymetlere ilişkin maliyet veya alış bedelinden düşülen reel
olmayan finansman maliyetinden amortisman ayrılmamış tutar, 2024 ve sonraki hesap
dönemlerinde 5 yılda ve eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde gider olarak
dikkate alınabilecektir. Enflasyon düzeltmesi uygulamasında, söz konusu reel olmayan
finansman maliyetleri bilançoda gözükmeyeceği için, bunların mukayyet değerleri ile
beyanname üzerinde indirim konusu yapılması gerekmektedir.
Ancak, amortismana tabi bu iktisadi kıymetin 1/1/2024 tarihinden sonra satılması
halinde, satış tarihi itibariyle reel olmayan finansman maliyetinin itfa olunmayan kısmının,
kıymetin satıldığı hesap döneminde gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.
2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş
yıllar kârı veya zararı
Madde 41- (1) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan
geçmiş yıllar kârı veya zararı, kaydedildiği Geçmiş Yıllar Karları/Zararları Hesabının alt
hesabında izlenmeye devam edilecek ve sonraki dönemlerde 213 sayılı Kanunun mükerrer
298 inci maddesinin (A) fıkrası ve bu Tebliğde yer alan esaslara göre düzeltme işlemine tabi
tutulacaktır.
(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı
bendinde yer alan hükme istinaden, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları, düzeltme
sonucu oluşan söz konusu geçmiş yıl zararlarına mahsup veya kurumlar vergisi
mükelleflerince sermayeye ilave edilebilecek ve bu işlemler kâr dağıtımı sayılmayacaktır.
2024 hesap dönemi içinde işe başlayan ve kazançları bilanço esasına göre tespit
edilen gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri
Madde 42- (1) 213 sayılı Kanunun geçici 33 üncü maddesi 31/12/2023 tarihli
bilançonun (2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun) düzeltilmesine ilişkin olup 2024
hesap dönemi içinde işe başlayan ve kazançları bilanço esasına göre tespit edilen gelir veya
kurumlar vergisi mükellefleri tarafından dönem başı bilançoları üzerinde söz konusu maddeye
istinaden düzeltme yapılmayacaktır.
(2) Anılan mükelleflerce, işe başlama tarihinden sonra (213 sayılı Kanunun mükerrer
298 inci maddesinin A fıkrasında yer alan) enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının
gerçekleşmesi halinde, mezkûr fıkra uyarınca şartların gerçekleştiği geçici vergi dönemi sonu
itibariyle enflasyon düzeltmesi yapılmaya başlanacaktır.
Örnek: 15/2/2024 tarihinde işe başlayan, kazancı bilanço esasına göre tespit edilen ve
hesap dönemi takvim yılı olan tacir Bay (A), işe başladığı geçici vergi dönemi sonu olan
31/3/2024 tarihi itibariyle enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının oluşması halinde,
31/3/2024 tarihli geçici vergi matrahını (enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümlere göre)
düzeltilen 31/3/2024 bilançosuna göre tespit etmesi ve izleyen geçici vergi dönemlerinde ve
içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da enflasyon düzeltmesi yapması gerekmektedir.
Tasfiye halinde düzeltme işlemleri
Madde 43- (1) 2024 hesap döneminden önce tasfiyeye giren şirketlerin tasfiyesinin
2024 veya sonraki bir hesap dönemi içinde sonuçlanması halinde, tasfiye durumundaki
şirketlerin geçici vergi beyannamesi verme yükümlülüğü bulunmaması sebebiyle, hem 2023
hesap dönemi sonuna ait bilanço hem de (enflasyon düzeltme şartlarının varlığına bağlı
37 / 47
olarak) sonraki hesap dönemlerine ait bilançolar bu Tebliğle belirlenen düzeltme süreleri
içerisinde düzeltilerek ilgili oldukları dönemlere ait beyannameler ekinde verilecektir.
2024 hesap dönemini izleyen hesap dönemlerinde enflasyon düzeltmesi
Madde 44- (1) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1)
numaralı bendi ve bu Tebliğin 33 üncü maddesi dâhilinde, öngörülen şartların
varlığına/devamına bağlı olarak geçici vergi dönemleri dâhil 2024 hesap dönemi ve izleyen
dönemlerde (geçici vergi dönemleri ve hesap dönemlerinde) enflasyon düzeltmesi yapılması
zorunlu olup, enflasyon düzeltmesi, mezkûr bentte belirtilen her iki şartın aynı anda birlikte
gerçekleşmemesi halinde ise sona ermektedir.
Diğer bir ifade ile enflasyon düzeltmesi şartlarının gerçekleştiği dönemi izleyen hesap
dönemlerinde (geçici vergi dönemleri dâhil) söz konusu şartlardan sadece birinin
gerçekleşmemesi enflasyon düzeltmesi yapma yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacak, bir
hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde
takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme
yapılacaktır.
(2) 2024 hesap dönemini müteakiben 2025 hesap döneminde de enflasyon düzeltmesi
yapma zorunluluğunun ortaya çıkması durumunda, bu hesap dönemine ilişkin düzeltme
işlemleri Tebliğin bu (dördüncü) bölümü kapsamında yapılacaktır.
(3) Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon
düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; enflasyon düzeltmesi yapılan en son
dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılacaktır.
Bu durumda şartlarının yeniden oluştuğu söz konusu ilk döneme ilişkin enflasyon
düzeltmesi, Tebliğin üçüncü bölümü kapsamında yapılacaktır. Bu şekilde belirlenen geçmiş
yıl kârı vergiye tâbi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmeyecek, ancak
matrahın tespitinde geçmiş yıl malî zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınacaktır.
Birikmiş amortismanlar ise, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme
sonrasında ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilecektir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Münhasıran Sürekli Olarak İşlenmiş Altın, Gümüş Alım-Satımı ve İmali ile İştigal Eden
Mükelleflerde Enflasyon Düzeltmesi
Her dönem enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğu
Madde 45- (1) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1)
numaralı bendinde, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi
mükelleflerinin fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dâhil son üç hesap
döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10’dan fazla olması halinde
mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacakları hükme bağlanmıştır.
Ancak, söz konusu fıkranın 5228 sayılı Kanunla eklenen (9) numaralı bendinde,
“Münhasıran sürekli olarak işlenmiş; altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden
mükellefler bu fıkranın (1) numaralı bendinde yer alan şartlara bakılmaksızın enflasyon
düzeltmesi yaparlar.” hükmüne yer verilmiştir.
Ayrıca, 213 sayılı Kanunun geçici 33 üncü maddesinin dördüncü fıkrası da, “Bu
maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkrası hükümleri, mükerrer 298 inci maddenin (A)
fıkrasının (9) numaralı bendi kapsamında olan mükellefler bakımından geçerli değildir.”
hükmüne amirdir.
38 / 47
Dolayısıyla, mezkûr Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9)
numaralı bendi uyarınca; enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğu bulunan mükelleflerden
münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal edenlerin,
enflasyon düzeltme şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın, 2005 ve müteakip yıllarda
her geçici vergi dönemi ve hesap dönemi sonu itibarıyla 213 sayılı Kanunun mükerrer 298
inci maddesinin (A) fıkrası kapsamında (7 numaralı bent ve geçici 33 üncü madde dikkate
alınmaksızın) enflasyon düzeltmesi yapmaları zorunludur.
Kapsam
Madde 46- (1) Tebliğin 8 inci maddesinde belirtilen enflasyon düzeltmesi yapma
zorunluluğu bulunanlar kapsamı dâhilinde; kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir
veya kurumlar vergisi mükellefi, münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı
ve imali ile iştigal eden mükellefler 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A)
fıkrasının (9) numaralı bendine istinaden her geçici vergi ve hesap dönemi itibariyle enflasyon
düzeltmesi yapacaktır.
Dolayısıyla, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9)
numaralı bendine istinaden her geçici vergi ve hesap dönemi itibariyle enflasyon düzeltmesi
yapılması için üç şart öngörülmüştür:
a) Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak,
b) Bilanço esasına göre defter tutmak,
c) Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal
etmek.
(2) Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal
etmekle birlikte, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin 213 sayılı Kanunun
mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9) numaralı bendi gereğince enflasyon
düzeltmesi yapmaları mümkün değildir.
(3) Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal
eden ve 31/12/2023 tarihi itibariyle işletme hesabı esasına göre defter tutan, ancak müteakip
dönemlerde bilanço esasına göre defter tutmaya başlayan mükellefler, bilanço esasına göre
defter tutmaya başladıkları hesap döneminde öncelikle dönem başı bilançolarını bu Tebliğin
üçüncü bölümü çerçevesinde enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır. Bilanço esasına göre
defter tutmaya başladıkları hesap dönemi ve sonrasında ise her geçici vergi ve hesap dönemi
itibariyle Tebliğin bu bölümü kapsamında enflasyon düzeltmesi yapılacaktır.
Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın ve/veya gümüş alım-satımı ve imali ile
iştigal etme
Madde 47- (1) Esas faaliyeti altın ve/veya gümüş alım satımı ve imali olan
mükelleflerin bu faaliyetleri sırasında platin veya kıymetli taş gibi, esasen bu faaliyetlerinin
bir cüzünü teşkil eden, alım satım ve imal işleri de yapmaları 213 sayılı Kanunun 298 inci
maddesinin (A) fıkrasının (9) numaralı bendi hükmünün uygulanmasına engel teşkil
etmeyecektir.
Dolayısıyla, esas faaliyetleri olan kuyumculuk işi yanında bu faaliyetlerinin bir cüzü
niteliğinde olan altın/gümüş, platin, kıymetli taş ihtiva eden takı (pırlantalı yüzük, pırlantalı
küpe, pırlantalı kolye gibi) ürünlerin alım-satımı veya imali gibi faaliyetleri bulunan
mükelleflerce enflasyon düzeltmesi yapılacaktır.
39 / 47
Aynı şekilde, kuyumculuk faaliyeti kapsamında, bu faaliyetlerinin bir cüzü niteliğinde
olan saat, hediyelik eşya alım-satımı gibi faaliyetleri bulunanlar da enflasyon düzeltmesi
yapacaktır.
(2) Kuyumculuk faaliyetinin yanı sıra bu nitelikte olmayan market işletmesi, gıda
ticareti, beyaz eşya alım-satımı, kafe işletmesi, cep telefonu ve aksesuarları, uydu sistemleri
ve bunların aksesuarları, kontör alım-satım işleri, konfeksiyon, otobüs işletmesi, müteahhitlik,
döviz büfesi gibi başka faaliyetlerin bulunması durumunda “münhasıran sürekli olarak
işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali” faaliyetinden söz edilemeyeceğinden enflasyon
düzeltmesi yapılmayacaktır.
Döviz alım satım faaliyetinde bulunulmasının yanı sıra bu faaliyete ek olarak
darphanede basılı altınların (çeyrek altın, yarım altın, tam altın, gram altın, cumhuriyet altını)
alım satım faaliyetinde bulunulması halinde de enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır.
İşlenmiş ve işlenmemiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal edenler
Madde 48- (1) İşlenmiş altın ve/veya gümüş alım-satımı ve imali faaliyetlerinin yanı
sıra, işlenmemiş altın ve/veya gümüş alım satımı ve imali faaliyetlerinde bulunanlarda, söz
konusu durum “münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile
iştigal edenler” kapsamında değerlendirilmelerine engel teşkil etmeyecektir.
(2) İmalat yapılmaksızın münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın ve/veya gümüş alımsatımı ile iştigal eden ya da münhasıran işlenmemiş altın ve/veya gümüş alımı/imali yaparak,
işlenmiş altın ve/veya gümüş satımı faaliyeti ile iştigal eden ve kazançlarını bilanço esasına
göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin mezkûr bent kapsamında enflasyon
düzeltmesi yapmaları zorunludur.
(3) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9) numaralı
bendi uygulamasında, işlenmiş/işlenmemiş altın ve gümüşün kapsamı, Türk Parası Kıymetini
Koruma Hakkında 32 sayılı Karar çerçevesinde belirlenir.
Faiz, kira ve benzeri mahiyette kazancı olanlar
Madde 49- (1) Yatırım amaçlı olarak iktisap edilen menkul ve/veya gayrimenkullerin
satışından veya kiralanmasından kaynaklanan kazancın bulunması ilave faaliyet kapsamında
değerlendirilmez.
Aynı şekilde, bankadaki mevduat hesabından kaynaklı faiz geliri, işletmedeki yabancı
paraların değerlemesinden kaynaklı kambiyo geliri, menkul kıymetlerden kaynaklı gelir gibi
kazançların bulunması da ilave faaliyet kapsamında değerlendirilmez.
Bu nedenle, söz konusu kazançları da bulunan mükelleflerin bu durumları 213 sayılı
Kanunun 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9) numaralı bendi hükmü gereğince enflasyon
düzeltmesi yapmalarına engel teşkil etmeyecektir.
(2) Gayrimenkul/menkul alım-satımı ve kiralama faaliyeti ile menkul kıymet alımsatımının; söz konusu iktisadi kıymetlerin ticareti ve/veya kiralanmasıyla uğraşan işletme
vasfına haiz olunmasını sağlayacak/neden olacak mahiyette olması halinde, mezkûr bent
kapsamında enflasyon düzeltmesi yapılması mümkün değildir.
Hesap dönemi içerisinde ilave faaliyete başlanması
Madde 50- (1) Münhasıran altın ve/veya gümüş alım-satımı ve imali faaliyetinin yanı
sıra içinde bulunulan hesap döneminin birinci geçici vergi döneminden sonra bu kapsamda
değerlendirilmeyen ilave faaliyete başlanması nedeniyle enflasyon düzeltmesi yapma
zorunluluğunun ortadan kalkması durumunda, bir hesap dönemi içindeki geçici vergi
dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi
40 / 47
dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da enflasyon düzeltmesi yapılması
zorunludur.
Dolayısıyla, söz konusu durumda, ilave faaliyete başlanılan hesap dönemi (geçici
vergi dönemleri dâhil) için enflasyon düzeltmesi yapılacak, izleyen hesap döneminden
itibaren 213 sayılı Kanunun 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9) numaralı bendi
kapsamında düzeltme yapılmayacaktır.
ALTINCI BÖLÜM
Diğer Hususlar
Enflasyon düzeltmesi yapma ve kayıt zamanı
Madde 51- (1) (1) Enflasyon düzeltmesi yapılan geçici vergi dönemleri ve hesap
dönemlerine ilişkin düzeltme işlemleri, tabi olunan vergi türü dikkate alınarak, söz konusu
dönemlere ait geçici vergi/gelir/kurumlar vergisi beyannamelerinin (süre uzatımları dâhil
kanuni süre içerisinde) verilme tarihine kadar yapılır, düzeltmenin yapıldığı tarih itibarıyla
yasal defter kayıtlarına intikal ettirilir.
Enflasyon düzeltmesi yapılan döneme ait gelir/kurumlar beyannamesine
eklenecek bilanço
Madde 52- (1) Enflasyon düzeltmesi yapma ve geçici vergi beyannamesi verme
zorunluluğu bulunan mükelleflerce, enflasyon düzeltmesinin yapıldığı geçici vergi ve hesap
dönemlerine ilişkin gelir/kurumlar beyannamelerine düzeltilmiş (düzeltme sonrası) bilanço
eklenir.
(2) Tebliğin üçüncü bölümü kapsamında enflasyon düzeltmesi yapan mükelleflerce,
2023 hesap dönemine ait gelir/kurumlar vergisi beyannamesi ekinde, 2023 hesap dönemi
sonuna ait bilançonun düzeltmeden önceki hali ile düzeltme sonrasında oluşan haline birlikte
yer verilir.
Enflasyon düzeltilmesine tabi tutulmuş bilançoda yer alan parasal olmayan
kalemlerin daha sonra elden çıkarılması
Madde 53- (1) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1)
numaralı bendi hükmü uyarınca, enflasyon düzeltmesine tâbi tutulan parasal olmayan
kıymetlerin elden çıkarılması halinde, bunlara ilişkin enflasyon düzeltme farkları maliyet
olarak dikkate alınacaktır.
Ancak, düzeltme işlemine tabi tutulmuş olan 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda
yer alan parasal olmayan kıymetlerden amortismana tabi olmayan kıymetlerin, düzeltilmiş
değerlerinin altında bir bedelle satılması halinde, düzeltme sonrası değerle, düzeltme öncesi
değer arasındaki farka isabet eden zarar, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde
dikkate alınmayacaktır.
(2) Kazançlarını işletme hesabı esasına göre tespit eden mükellefler ile serbest meslek
erbabı 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (6) numaralı bendi
uyarınca amortismana tabi iktisadi kıymetleri için 2024 takvim yılı ve sonrasında kalan
faydalı ömür süresinde düzeltilmiş değerler üzerinden amortisman ayırabilecektir.
Düzeltmeye tabi tutulan kıymetlerin geçmiş dönemlere ilişkin amortisman tutarları da
düzeltmeye tabi tutulacaktır.
Bu amortismana tabi iktisadi kıymetleri elden çıkarmaları halinde bunlara ilişkin
enflasyon düzeltme farkları maliyet olarak kabul edilecektir. Ancak, bunun için Tebliğin
dördüncü bölümü kapsamındaki dönemlere ilişkin yapılacak düzeltme işlemi neticesinde
hesaplanan düzeltme farklarının, ilgili dönemde gelir olarak kayıtlara intikal ettirilmesi
41 / 47
gerekmektedir. Aynı döneme ilişkin olarak amortismanın düzeltilmesinden kaynaklanan
farkın gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.
Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesabında yer alan değerler
Madde 54- (1) Parasal olmayan pasif kalemler arasında yer alan “avans ve
depozitolar, hakedişler, kâr yedekleri ve özel fonlar (sabit kıymet yenileme fonu gibi)” hariç
olmak üzere; pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir
hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin
kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tabi tutulacaktır.
Ancak, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) ve (7)
numaralı bentleri uyarınca, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu
oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince
sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.
(2) Bu Tebliğin üçüncü bölümü kapsamında 2023 hesap dönemine ait düzeltme öncesi
geçmiş yıl ve/veya carî dönem ticari zararının bulunması ve düzeltme sonrasında geçmiş yıl
karı oluşması halinde, söz konusu geçmiş yıl karı vergiye tabi tutulmayacak, herhangi bir
suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde bu işlemlerin
yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde vergiye tabi olacaktır.
(3) Bu Tebliğin üçüncü bölümü kapsamında 2023 hesap dönemine ait düzeltme
neticesinde oluşan geçmiş yıl karının kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave
edilmesi mümkün olup, bu işlem kâr dağıtımı sayılmayacaktır.
(4) Bilanço esasına göre defter tutmakta iken, 213 sayılı Kanunun 180 inci maddesi
çerçevesinde işletme hesabı esasına göre defter tutmaya başlayan bir gelir vergisi
mükellefinin işletme hesabı esasına geçmesi dolayısıyla kanun hükmünden kaynaklanan
defter tutmayla ilgili bir değişikliğin oluşması mevzu bahis olduğundan, bu durum söz konusu
enflasyon farklarının işletmeden çekilişi olarak değerlendirilmeyecektir.
Enflasyon düzeltme işleminin yapılmamasının müeyyidesi
Madde 55- (1) 213 sayılı Kanunun enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümleri esas
itibarıyla değerleme hükümleridir. Bu nedenle, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan
mükelleflerin düzeltme işlemini yapmamaları, değerleme işleminin usulüne göre yapılmaması
hükmünde olup cezai müeyyide de aynı yönde uygulanır.
(2) Enflasyon düzeltmesine ilişkin işlemlere paralel olarak Tekdüzen Hesap Planında
yapılan düzenlemelerin yer aldığı 12 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği
ile belirlenen muhasebe usul ve esaslarına uyulmaması durumunda, 213 sayılı Kanunun ilgili
hükümleri uyarınca gerekli cezai işlemler uygulanır.
Yürürlükten kaldırılan tebliğler
Madde 56- (1) 12/5/2005 tarihli ve 25813 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 348
Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin “3. Menkul Kıymet Yatırım Fonlarının
Enflasyon Düzeltmesi Yapmaması” başlıklı bölümü yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
Madde 57- (1) Bu Tebliğ 1/1/2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 58- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Hazine ve Maliye Bakanı yürütür.
42 / 47
EKLER:
EK 1: PARASAL KIYMETLER
EK 2: PARASAL OLMAYAN KIYMETLER
EK 3: REEL OLMAYAN FİNANSMAN MALİYETİ İHTİVA EDEBİLEN
İKTİSADİ KIYMETLER
EK 1:
PARASAL KIYMETLER7
100 İşletmenin elinde bulunan ulusal paralar
101 Gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya
ciro edilmemiş olan çekler
102 İşletmece yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen mevduat
103 Bankalar ve özel finans kurumları üzerinden gerçekleştirilen çekler ve ödeme emirleri
108 İşletmenin ihtiyacı için satın alınan posta, damga ve harç pulları ile vadesi gelmiş kuponlar ve yoldaki
paralar
111 Özel sektörce çıkarılan tahvil, senet ve bonolar8
112 Kamu kesimince çıkarılan tahvil, senet ve bonolar9
120 İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklar
121 İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış
alacaklar
122 Alacak senetleri için ayrılan reeskontlar
124 Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile kira ödemelerinin
bugünkü değeri arasındaki fark
126 İşletmece üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer
işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminatlar10
128 Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden
fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz şüpheli ticari alacaklar
131 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya
çıkan) ortaklarından, olan alacakları
132 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya
çıkan) iştiraklerinden olan alacakları
133 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya
çıkan) bağlı ortaklıklarından olan alacakları
135 İşletmeye dâhil olan personel ve işçilerden olan alacaklar
137 Alacak senetleri için ayrılan reeskontlar
138 Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden
fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz şüpheli diğer alacaklar
179 Taşeronlara verilen avanslar11
181 Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak
gelirlerin, içinde bulunan dönemde tahakkuk eden kısımları

7 Listede yer alan iktisadi kıymetler, uygulayıcılar için kolaylık sağlamak üzere, “Tek Düzen Hesap Planı”nında izlendikleri
hesap kodları ile gösterilmiştir. Bu listede yer almayan iktisadi kıymetler mahiyet itibariyle listedeki kendilerine en yakın
iktisadi kıymet gibi işleme tabi tutulurlar.
8 Bu kıymetler, Vergi Usul Kanunu’nun 279 uncu maddesi kapsamında alış bedeli ile değerlenmeleri halinde, değerlendikleri
tarihten itibaren “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
9 Bu kıymetler, Vergi Usul Kanunu’nun 279 uncu maddesi kapsamında alış bedeli ile değerlenmeleri halinde, değerlendikleri
tarihten itibaren “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
10 Geri alınmak üzere verilen depozito ve teminatların parasal olmayan bir mahiyet taşıması durumunda, söz konusu verilen
depozito ve teminatlar “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
11 Verilen avans, parasal olmayan bir mahiyet taşıyor ise “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
43 / 47
190 Devreden katma değer vergisi
191 İndirilecek katma değer vergisi
192 Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün
olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisi
193 Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonlar
195 İşletme adına mal ve hizmet satın alacak, işletme adına bir kısım gider ve ödemeleri yapacak personel
ve personel dışındaki kişilere verilen avanslar
196 Personele maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen diğer avanslar
197 Tesellüm sırasında veya sayımlar sonucunda tespit edilen noksanlar
220 İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklar
221 Her türlü senetli alacaklar
222 Senetli alacakların tasarruf değeriyle değerlenmesini sağlamak amacı ile alacak senetleri için ayrılan
reeskontlar
224 Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile kira ödemelerinin
bugünkü değeri arasındaki fark
226 Üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi ve bir akdin karşılığı olarak, geri alınmak üzere
verilen, bir yıldan uzun süreli depozito ve teminatlar12
231 Esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan)
ortaklardan olan alacaklar
232 Esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan)
iştiraklerden olan alacaklar
233 Esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan)
bağlı ortaklıklardan olan alacaklar
235 İşletme topluluğuna dâhil olan personelden alacaklar
237 Diğer alacaklar grubundaki senetli alacakların değerlenmesini sağlamak amacı ile alacak senetleri için
ayrılan reeskontlar
243 İştiraklerle ilgili sermaye taahhütleri13
246 Bağlı ortaklıklarla ilgili sermaye taahhütleri14
269 Maddi olmayan duran varlıklarla ilgili olarak gerek yurt içi, gerekse yurt dışındaki kişi ve kuruluşlara
verilen avanslar15
279 Özel tükenmeye tabi varlıklar için verilen avanslar16
281 Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı bir yıl veya daha sonraki yıllarda
yapılacak gelirlerin içinde bulunulan dönemde tahakkuk eden kısımları
291 Satın alınan veya imal edilen, amortismana tabi iktisadi kıymetlerle ilgili bir yıldan daha uzun sürede
indirilebilecek nitelikteki katma değer vergisi
292 Ertelenen, iadesi gereken, tahsil edilen ve çeşitli şekillerde ortaya çıkan diğer katma değer vergisi
295 Peşin ödenen vergiler ve fonlar
300 Banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan krediler
301 Kiracıların finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yılı geçmeyen borçları
302 Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan borçlar ile kiralanan varlığa ilişkin
kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark
303 Vadelerine bir yıldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilanço tarihinden itibaren
bir yıl içinde ödenecek anapara taksitleri ile bunların tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizleri

12 Geri alınmak üzere verilen depozito ve teminatların parasal olmayan bir mahiyet taşıması durumunda, söz konusu verilen
depozito ve teminatlar “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
13 Sermaye taahhüdünün ortaklık hakkı elde etmek için yapılan ödeme karşılığında hisse senedi alınmamış bir iştirak için
yapılmış olması halinde bu kıymetler “parasal kıymet” addolunur.
14 Sermaye taahhüdünün ortaklık hakkı elde etmek için yapılan ödeme karşılığında hisse senedi alınmamış bir iştirak için
yapılmış olması halinde bu kıymetler “parasal kıymet” addolunur.
15 Verilen avans, parasal olmayan bir mahiyet taşıyor ise “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
16 Verilen avans, parasal olmayan bir mahiyet taşıyor ise “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
44 / 47
304 Bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil anapara taksitleri ile tahakkuk edip de henüz
ödenmeyen faizleri
305 Tedavüldeki finansman bonoları ve banka bonoları gibi kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları
karşılığında sağlanan fonlar
308 Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet vs. diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile
satış fiyatı arasındaki farkın gelecek döneme ait olan kısmı
320 İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçları
321 İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış
ticari borçları
322 Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeri ile değerlemesini sağlamak üzere borç senetleri için
ayrılan reeskontlar
326 Üçüncü kişilerin belli bir işi yapmalarını, aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak amacıyla ve
belli sözleşmeler nedeniyle gerçekleşecek bir alacağın karşılığı olarak alınan depozito ve teminatlar17
331 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklarına olan borçları
332 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla iştiraklerine olan borçları
333 İşletmenin sermaye taahhüdünden borçları hariç olmak üzere faaliyet konusu dışındaki işlemleri
dolayısıyla bağlı ortaklıklarına olan borçları
335 İşletmenin personeline olan çeşitli borçları
337 Bilanço gününde, diğer borçlar grubundaki senetli borçların değerlemesini sağlamak amacı ile borç
senetleri için ayrılan reeskontlar
360 İşletmenin ekonomik faaliyetlerde bulunmasının sonucu ilgili mali mevzuat uyarınca mükellef veya
sorumlu sıfatıyla işletmenin kendisine, personeline ve üçüncü kişilere ilişkin olarak ödenmesi gereken vergi,
resim, harç ve fonlar
361 İşletmenin, personelin hakedişlerinden sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre kesintiye tabi
tutmakla yükümlü bulunduğu, personele ait emeklilik keseneği ve sigorta primleri ile bunlara ilişkin işveren
katılma payları gibi işverence sosyal güvenlik kuruluşlarına ödenecek kesintiler
368 Kanuni süresi içerisinde ödenmeyen vergi ve yükümlülükler
371 Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir ve kurumlar vergisi ile diğer yükümlülükler
381 Gelecek aylarda ödemesi yapılacak belgeye dayalı gider tahakkukları
391 Teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan katma değer vergisi ile işlemi
gerçekleşmeyen ya da işlemden vazgeçilen mal ve hizmetlere ilişkin katma değer vergisi
392 Teşvikli yatırım mallarının ithalinden doğan ve ertelenen katma değer vergisi ve ihraç kaydıyla satış
nedeniyle ertelenen ve terkin edilecek katma değer vergisi
393 Merkez ve şubeler cari hesabı
397 Sayımlar sonunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklardaki fazlalar
400 Banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan uzun vadeli krediler
401 Kiracıların finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yılı aşan borçları
402 Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan ve vadesi bir yılı aşan borçlar ile
kiralanan varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark
405 İşletme tarafından çıkarılmış bulunan ve vadesi bir yılı aşan tahviller
407 İşletmece çıkarılmış katılma intifa senedi dışındaki vadeleri bir yıldan uzun olan diğer menkul değerler
408 Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet ve diğer menkul kıymetlerin nominal değerleri ile
satış fiyatı arasındaki farkın gelecek yıllara ait olan kısmı
420 İşletmenin faaliyet konusu i1e ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan vadelerine bir
yıldan fazla süre bulunan senetsiz borçlar
421 İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan vadelerine bir
yıldan fazla süre bulunan senetli borçlar
422 Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeriyle değerlenmesini sağlamak üzere, borç senetleri için
ayrılan reeskontlar

17 Geri verilmek üzere alınan depozito ve teminatların parasal olmayan bir mahiyet taşıması durumunda, söz konusu alınan
depozito ve teminatlar “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
45 / 47
426 Alınan Depozito ve Teminatlar hesabında alış amaçları belirtilen depozito ve teminatların vadeleri bir
yıldan fazla olan kısımları18
431 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklarına olan vadeleri bir yıldan fazla
süreli borçları
432 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla iştiraklerine olan vadeleri bir yıldan fazla
süreli borçları
433 İşletmenin sermaye taahhüdünden borçları hariç olmak üzere faaliyet konusu dışındaki işlemleri
dolayısıyla bağlı ortaklıklarına vadeleri bir yıldan fazla süreli olan borçları
437 Bilanço gününde, uzun vadeli diğer borçlar grubunda yer alan senetli borçların değerlemesini sağlamak
amacı ile borç senetleri için ayrılan reeskontlar
438 Kamuya olan vergi ve benzeri borçlardan vadesinde ödenmeyip ertelenmiş veya taksite bağlanmış olup
bir yıldan daha uzun bir sürede ödenecek olan borçlar
481 Gelecek yıllarda ödenmesi yapılacak ve kesinlikle belgeye dayalı gider tahakkukları
492 Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün
olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisi ile imalatçı teşebbüsler tarafından imal ettikleri mallardan
ihraç edilmek kaydı ile ihracatçılara yapılan teslimler nedeniyle hesaplanan ve düzenlenen fatura ve fatura yerine
geçen belgelerde mevzuat gereği ihracatçılardan tahsil edilmeyen ve tamamının indirim konusu yapılmaması
nedeniyle gelecek bilanço devrelerine kadar tecil olunan katma değer vergisi
493 İşletmeye ait tesislerden yararlanmak amacıyla üçüncü kişilerin, tesis bedellerine katılma payları
EK 2:
PARASAL OLMAYAN KIYMETLER19
110 Geçici olarak elde tutulan hisse senetleri
150 Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde ve malzemeler
151 Henüz tam mamul haline gelmemiş ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik ve genel üretim
giderlerinden belli oranlarda pay almış üretim aşamasındaki mamuller
152 Üretim çalışmaları sonunda elde edilen ve satışa hazır hale gelmiş bulunan mamuller
153 Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar
157 Diğer stok kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınmayan ürün, artık ve hurdalar
159 Yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak verilen
avanslar20
170 Hakediş maliyetleri
180 Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait
giderler
240 İştiraklerdeki sermaye payları hesabında aranan asgari yüzdeleri taşımadığı için iştirakler hesabında
izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulması amaçlanan hisse senetleri ile hisse senetleri dışında kalan ve
uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dönüşme niteliği kaybolduğu için elde tutulan
menkul kıymetler
242 İşletmenin, doğrudan veya dolaylı olarak diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının
belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık payları
245 İşletmenin doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50 oranından fazla sermaye ya da oy hakkına veya en az
bu oranda yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu iştiraklerin sermaye payları
250 İşletmeye ait her türlü arazi ve arsalar
251 Herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için, yeraltında veya yerüstünde inşa
edilmiş yeraltı ve yerüstü düzenleri
252 Her türlü binalar ve mütemmim cüzüleri
253 Üretimde kullanılan her türlü makine, tesis ve cihazlar

18 Geri verilmek üzere alınan depozito ve teminatların parasal olmayan bir mahiyet taşıması durumunda, söz konusu alınan
depozito ve teminatlar “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
19 Listede yer alan iktisadi kıymetler, uygulayıcılar için kolaylık sağlamak üzere, “Tek Düzen Hesap Planı”nında izlendikleri
hesap kodları ile gösterilmiştir. Bu listede yer almayan iktisadi kıymetler mahiyet itibariyle listedeki kendilerine en yakın
iktisadi kıymet gibi işleme tabi tutulurlar.
20 Verilen avans, parasal olmayan bir mahiyet taşıyor ise “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
46 / 47
254 İşletme faaliyetlerinde kullanılan tüm taşıtlar
255 İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa,
koltuk, dolap, mobilya gibi maddi duran varlıklar
257 Maddi duran varlıklar içinde yer alan amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılmış olan
amortismanlar
258 Yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde
ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı yatırımlar
259 Yurt içinden veya yurt dışından satın alınmak üzere sipariş edilen maddi duran varlıklarla ilgili olarak
verilen avanslar
21
260 İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazı hukuki tasarruflar
ile kamu otoritelerinin belirli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan
harcamalar
261 Bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net
varlıklarının değeri arasındaki olumlu fark olan peştamallıklar
262 İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için yapılan ve
karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen ve aktifleştirilmiş olan giderler
263 Yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan ve
aktifleştirilmiş olan giderler
264 Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla
yapılan özel maliyet bedelleri
268 Maddi olmayan duran varlıklar içinde amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılmış olan
amortismanlar
271 Arama amacı ile yapılan işlerle ilgili arama giderleri
272 Açık işletmelerde, maden üstündeki örtüyü kaldırmak veya yeraltındaki maden yataklarına girmek, bu
yatakla yerüstü arasında genel kütlenin tüketilmesine kadar sürekli bir bağlantı kurmak ve maden yataklarını
üretime elverişli parçalara bölmek, gerek insanların gerekse araçların gidip gelme ve havalandırılmalarını ve
cevherin taşınmasını sağlamak amacıyla açılacak olan düşey, yatay ve eğilimli yol, mecra ve benzeri
faaliyetlerin gerektirdiği giderlerle; petrol işlemlerinden kuyu açma, temizleme, derinleştirme, bitirme veya bu
işlemlere hazırlık için yapılan işçilik, yakıt, tamir ve bakım, nakliye, ikmal, malzeme vb. hazırlık ve geliştirme
giderleri
278 Özel tükenmeye tabi varlıklar grubuna giren kalemler için ayrılan tükenme payları
280 Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken gelecek yıllara ait
giderler
294 Çeşitli nedenlerle işletmede kullanılma ve satış olanaklarını yitiren ve elden çıkarılacak stoklar ve duran
varlıklar
340 İşletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal teslimleri ve hizmet ifaları ile ilgili olarak peşin tahsil
edilen sipariş avansları22
350 Yıllara yaygın taahhüt işleri yapan işletmelerin üstlendikleri işlerden, gerçekleştirdikleri kısım
karşısında aldıkları hakedişler
380 Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan kısa süreye ait kısımları
440 İşletmenin satış sözleşmesine dayanarak mal teslimi ve hizmet ifasından önce tahsil ettiği bir yılı aşan
avanslar23
480 Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan uzun süreye ait kısımları
EK 3:
REEL OLMAYAN FİNANSMAN MALİYETİ İHTİVA EDEBİLEN İKTİSADİ
KIYMETLER
150 Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde ve malzemeler
151 Henüz tam mamul haline gelmemiş ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik ve genel üretim
giderlerinden belli oranlarda pay almış üretim aşamasındaki mamuller

21 Verilen avans, parasal olmayan bir mahiyet taşıyor ise “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
22 Verilen avans, parasal olmayan bir mahiyet taşıyor ise “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
23 Verilen avans, parasal olmayan bir mahiyet taşıyor ise “parasal olmayan kıymet” olarak addolunur.
47 / 47
152 Üretim çalışmaları sonunda elde edilen ve satışa hazır hale gelmiş bulunan mamuller
153 Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar
157 Diğer stok kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınmayan ürün, artık ve hurdalar
240 İştiraklerdeki sermaye payları hesabında aranan asgari yüzdeleri taşımadığı için iştirakler hesabında
izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulması amaçlanan hisse senetleri ile hisse senetleri dışında kalan ve
uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dönüşme niteliği kaybolduğu için elde tutulan
menkul kıymetler
242 İşletmenin, doğrudan veya dolaylı olarak diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının
belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık payları
245 İşletmenin doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50 oranından fazla sermaye ya da oy hakkına veya en az
bu oranda yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu iştiraklerin sermaye payları
250 İşletmeye ait her türlü arazi ve arsalar
251 Herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için, yeraltında veya yerüstünde inşa
edilmiş yeraltı ve yerüstü düzenleri
252 Her türlü binalar ve mütemmim cüzüleri
253 Üretimde kullanılan her türlü makine, tesis ve cihazlar
254 İşletme faaliyetlerinde kullanılan tüm taşıtlar
255 İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa,
koltuk, dolap, mobilya gibi maddi duran varlıklar
258 Yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde
ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı yatırımlar
271 Arama amacı ile yapılan işlerle ilgili arama giderleri
272 Açık işletmelerde, maden üstündeki örtüyü kaldırmak veya yeraltındaki maden yataklarına girmek, bu
yatakla yerüstü arasında genel kütlenin tüketilmesine kadar sürekli bir bağlantı kurmak ve maden yataklarını
üretime elverişli parçalara bölmek, gerek insanların gerekse araçların gidip gelme ve havalandırılmalarını ve
cevherin taşınmasını sağlamak amacıyla açılacak olan düşey, yatay ve eğilimli yol, mecra ve benzeri
faaliyetlerin gerektirdiği giderlerle; petrol işlemlerinden kuyu açma, temizleme, derinleştirme, bitirme veya bu
işlemlere hazırlık için yapılan işçilik, yakıt, tamir ve bakım, nakliye, ikmal, malzeme vb. hazırlık ve geliştirme
giderleri